De geboorte van vader Arie op 15 mei 1945

Het was vlak na de bevrijding van ons land dat vader Arie van den Bos (1945-2007) op 15 mei 1945 werd geboren. Op 25 maart 1993 sprak onze grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft(1919-2007) voor video over deze gebeurtenis. Ze woonde in 1945 bij haar ouders in de Leidse Bronkhorststraat. Lopend ging ze naar het ziekenhuis. 'Er was geen vervoer'-wist ze zich te herinneren.''s Middags ben ik naar de Hooigracht gelopen'-zo sprak ze op die middag in maart 1993. Ze was onder behandeling bij dr. Van Leeuwen. Rond vijf uur 's middags zou onze vader toen zijn geboren. Moeder en zoon bleven daarna nog een week in het ziekenhuis. Vanwege de bevrijding en het aangevoerde voedsel vanuit het buitenland, was de sfeer goed in het ziekenhuis.'Ik kreeg Engelse biscuit-van die kaken'-aldus onze oma over de bevrijdingsmaand van 1945-de maand waarin haar zoon Arie werd geboren.

Denijs van den Bos (1918-1988)-nieuwe feiten uit de kranten

Over het leven van onze zo dierbare grootvader Denijs van den Bos(1918-1988) is onlangs uit krantenarchieven nieuwe informatie boven water gekomen. Zo stond op 17 augustus 1933 in de krant dat hij diploma had gezwommen in De Zijl. Hij was geslaagd hiervoor. Op 2 september 1936 was een bericht in de krant te lezen dat hij aan boegsprietlopen had gedaan. Of was dit een andere Van den Bos? Later in de jaren dertig- om preciezer te zijn: helemaal aan het eind van de jaren dertig- namelijk op 27 juni 1939 stond in de krant te lezen dat hij geslaagd was voor het toelatingsexamen voor MSG-4e klasse. En dan begint de bezettingstijd- ook voor onze grootvader Denijs van den Bos(1918-1988). Op 29 maart 1941 lezen we dat hij als instrumentmaker in aanmerking komt voor een diploma van de 2-jarige cursus van de ambachtsschool. Allemaal nieuwe feiten over het leven van onze grootvader. In december 1942 trekt hij samen met zijn echtgenote Jansje van den Bos-Schaft (1919-2007) in bij zijn schoonouders in de Bronkhorststraat. Op 7 december 1942 verschijnt dat bericht in de krant. Hij is dan werkzaam als bankwerker. Iets wat ik tot voor kort ook niet wist. Op 29 juni 1949 lezen we dan tenslotte dat hij geslaagd is voor het eindexamen elektrotechniek. Hij had daartoe opnieuw een avondcursus bij MSG gevolgd.

Denijs van den Bos (1859-1913)

Vaak is uit krantenarchieven meer te halen over het leven van onze voorouders. Ze vormen een aanvulling op bestaande informatie. Op de website van het Leids archief vond ik informatie uit het Leidsch Dagblad uit april 1913. Op 2 april 1913 had onze betovergrootvader Denijs van den Bos (1859-1913) een advertentie laten zetten waarin hij zijn zaakje ter overneming aanbood. De advertentie luidde als volgt:' Ter overneming aangeboden een zaakje dat door een vrouw kan worden waargenomen bij D. v.d. Bos Levendaal 27.' Denijs was toen al ziek, hij had een langdurig ziekbed in 1913. Op 30 september van dat jaar kwam hij uiteindelijk te overlijden. Hij wilde de zaken zo goed mogelijk achterlaten, zo moeten we zijn gedrag verklaren.

Opname Rie Laman-Schaft (1922-2009)boven water

Een opname met onze oud-tante Rie Laman-Schaft (1922-2009) van 9 juni 2008 is terecht. Op die dag namelijk bezochten Trudy van den Bos en ik de zuster van grootmoeder Jansje Schaft. De opname was al enige tijd zoek maar door naarstig speurwerk van John is de opname nu boven water gekomen. Onze oud-tante spreekt in de opname uitgebreid over haar grootouders van zowel vaders- als moederskant: de families Van Welzen en Schaft. Zo stond zij stil bij hun overlijden in respectievelijk 1932, 1942, 1954 en 1970. Opoe Schaft overleed in 1932, Willem-Frederik van Welzen ging heen in 1942 aan de gevolgen van leverkanker, Pieter Schaft overleed in 1954 en Maria van Welzen-Rietkerken overleed in 1970 op 99-jarige leeftijd. Zij was een heel goedige vrouw, aldus onze tante Rie op die juni-middag in 2008.

Jansje van den Bos-Schaft 92

Vandaag, 5 januari 2011, is het 92 jaar geleden dat onze grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft werd geboren. Ze kwam ter wereld aan de Vollersgracht op 5 januari 1919, direct na het einde van de Eerste Wereldoorlog. We hebben heel fijne herinneringen aan haar. Oma Jansje groeide op in de twintiger en dertiger jaren, een alleszins moeilijke tijd. Haar leven werd in later jaren heel sterk bepaald door juist wat ze in de crisisjaren had beleefd, zowel politiek als economisch. In de jaren veertig huwde ze en stichtte ze samen met haar dierbare man Denijs van den Bos een gezin. De jaren vijftig waren de huiselijke jaren. Het waren de jaren van de wederopbouw in Nederland. In de jaren zestig en zeventig werd ze vier keer grootmoeder. De rol van grootmoeder was haar op het lijf geschreven. Uiteindelijk werd ze in maart 1988 weduwe. In de jaren 00 van de 21 eeuw werd ze bovendien overgrootmoeder van Suus en Tim. Jammer dat ze het overgrootmoederschap van Lev niet meer heeft kunnen meemaken. Moge zij in vrede rusten!

Gelukkig nieuwjaar!

Graag maak ik van de gelegenheid gebruik u allen een heel gelukkig nieuwjaar te wensen met geluk, voorspoed en gezondheid voor 2011! Ook dit jaar zal ik verder schrijven aan onze familiegeschiedenis. Daarbij zal ik de volgende periodisering hanteren: de jaren 1200-1600-daarover is het minst bekend. Ik zal me daar tevreden moeten stellen met meer algemene historische informatie. De familie kwam uit Douchy in Henegouwen, maar leefde de familie daar ook al in bijvoorbeeld het jaar 1300? Dan de jaren 1600-1800, daarover is al meer bekend. Jammer is alleen dat we uit deze jaren geen egodocumenten bezitten die het leven van onze voorouders nader kunnen inkleuren. En dan als laatste de jaren 1800-heden. Uit deze periode is het meest bekend. Uit de 20e eeuw hebben we onder meer ook de beschikking over materiaal uit interviews en gesproken materiaal. Graag hou ik u de komende periode op de hoogte.

Kerstmis 2010

Het is weer kerstmis, het feest van de geboorte van Jezus, het licht in de duisternis. Gisteren vierden we het kerstfeest in Leiderdorp. Het was een gezellig samenzijn. Eerst was ik nog bij John thuis. Het gezin Van den Bos verhuisde eerder deze week naar een nieuw huis. Het is een mooi huis geworden. We wensen John, Brigitte en de kinderen veel geluk en voorspoed in hun nieuwe onderkomen! Het betekent een nieuw hoofdstuk in hun aller leven. We wensen hen alle goeds toe. En voor alle anderen overigens ook een fijn kerstfeest en alle goeds voor het komende jaar!!

Lena Dieuwertje van den Bos 66

Was het gisteren 3 jaar geleden dat onze zo beste vader Arie van den Bos (1945-2007) overleed, vandaag gedenken we onze moeder die op deze dag 66 jaar geworden zou zijn. We bewaren heel fijne herinneringen aan onze ouders. Ze zijn onvervangbaar. Omdat we zulke goede herinneringen aan hen hebben, kunnen we daarmee ook vooruit voor de toekomst. Goede herinneringen zijn er om te koesteren, we wekken daarmee de doden weer een beetje tot leven. Dat was ook de reden wellicht waarom ik in 1983 geschiedenis ben gaan studeren. Geschiedenis als een manier om je liefde voor de doden te betuigen. Al die voorouders weer tot leven wekken als een manier om de band met het verleden in stand te houden. Toevallig hervond ik gisteren een menulijst van een maaltijd in de Beefeater bij de Tower of London, waar mijn vader, mijn grootvader en ikzelf in januari 1985 hebben gegeten. We kregen the potted spired mete, thikke soupe in bowls, fishes baked with fyne sauce, roasted younge chickyns en Anne Boleyn's baked apple flan. Een middeleeuwse maaltijd.Fijne herinneringen aan een inmiddels voorbije tijd.

De jaren 1890

Hoe verliepen de jaren 1890-1900? De periode van het fin de siecle? Het was een tijd waarin men nog vooruitkeek. Koning Willem III overleed in 1890. Omdat de kleine Wilhelmina nog minderjarig was, trad moeder Emma op als regentes tot de inhuldiging van haar dochter in september 1898. De winter van 1890-1891 is streng. Tussen 1890 en 1894 zou onze betovergrootvader Denijs van den Bos (1859-1913) in Amsterdam als machinist hebben gewerkt. Daar zou hij later zijn stoflongen aan over hebben gehouden. Op 27 oktober 1893 moet het geweest zijn dat Jannetje Isabella van Heusden, zijn moeder, is overleden. Op 15 augustus 1895 wordt Jacobus van den Bos geboren, gevolgd door Denijs van den Bos, onze overgrootvader. Hij kwam op 16 september 1896 ter wereld. Overgrootmoeder Geertruida Nievaart komt dan tenslotte op 2 februari 1899 ter wereld. De twintigste eeuw kan dan beginnen.

Het Trianon bioscooptheater en de bioscopen van Leiden

De familie Van den Bos heeft een voorliefde voor film. Onze grootmoeder, Jansje van den Bos-Schaft(1919-2007) ging als kind in de jaren '20 en '30 al vaak naar de bioscoop. Elke gespaarde cent die ze overhield besteedde ze aan bioscoopbezoek. Ze hield van film en bracht haar voorliefde voor film over op haar dochters en zoon. Onze vader, Arie van den Bos (1945-2007) had een voorliefde voor met name westerns. Hij zag ook de meeste James Bond-films. Aan het einde van zijn leven keek hij op televisie naar de serie 'The Soprano's'-maffia-films vond ie mooi. Ook 'The Godfather' -reeks waren films die hij meer dan eens heeft gezien. Zijn voorliefde voor film bracht hij later weer over op zijn zoons. Vooral mijn broer John is een echte filmliefhebber. John heeft ook van 1989 tot 1994 bij de Trianon-bioscoop aan de Breestraat gewerkt. Momenteel wordt de Lido-bioscoop aan de Steenstraat gerenoveerd. Dat moet het Tuschinski van Leiden worden. Leiden kent vanouds overigens al een groot aantal bioscopen. Van onze in 1984 overleden grootvader Johannes Bavelaar (1899-1984) weten we dat er voor de Eerste Wereldoorlog een kleine familiebioscoop aan de Oranjegracht was gevestigd. Het was de familiebioscoop van Van der Helm. In mei 1914 verhuisde het theater van de Oranjegracht naar de Haarlemmerstraat. Vanaf 1938 was dit het Rex-theater. Rond 1919 moet daarnaast het Rembrandtspleintheater zijn ontstaan, het latere Casino en de Camera. In de jaren'20 was de Luxor het beste theater van Leiden. Willy Derby trad daar ook wel op. In 1927 opende de Trianon aan de Breestraat. In 1936 kwam het Trianon-theater in handen van de familie Ortje. De Rex werd vanaf 1940 gerund door Ortje. In de dertiger jaren kwam in het Trianon ook Heintje Davids af en toe optreden. In de oorlogsjaren kon je hier naar voorstellingen met Snip en Snap. Jan Boer kreeg het Trianon -theater in 1994 in handen en John heeft daar toen niet langer meer zijn werk voortgezet. Wat ik me uit die tijd van 1989 tot 1994 overigens ook herinnerde was het feit dat Trianon verbouwd zou worden. De oude Art-Deco-interieurs zouden vervangen worden. Daarover is destijds een televisie-uitzending geweest, waarin ook John te zien was. Vergane glorie was het. De oude ornamenten aan de buitengevel van het Lido wil men nu in oude glorie herstellen. Zo krijgt Leiden zijn eigen Tuschinski. Een nieuwe toekomst gloort!

John Lennon 30 jaar dood

Het is vandaag 30 jaar geleden dat John Lennon in New York City werd vermoord. Lennon werd op 9 oktober 1940 in Liverpool geboren. Hij was dus 40 jaar nog maar toen hij stierf. Lennon neemt in onze familie een bijzondere plaats in. Tijdens de rouwdienst voor onze 13 jaar geleden overleden moeder Lena Dieuwertje van den Bos -Bavelaar (1944-1997) werd het lied 'Imagine' van John Lennon ten gehore gebracht. Dat was op 2 december 1997. Lennon riep op tot vrede en verdraagzaamheid en die begrippen zijn in de hedendaagse wereld ver te zoeken jammer genoeg. John Lennon (1940-1980)- moge hij in vrede rusten!

Colette schenkt leven aan gezonde zoon Lev

Positief nieuws! Ons nichtje Colette heeft op de avond van 2 december 2010 het leven geschonken aan een gezonde zoon. Zijn naam is Lev, een Russische naam. We feliciteren de familie met de geboorte van dit jonge leven, wensen Colette van harte geluk met haar zoon, ook Herman, Cindy en Trudy en Gerard van harte gelukgewenst! Lev wensen we veel geluk en voorspoed in zijn leven!!!De geboorte van Lev betekent nieuwe hoop voor onze familie. Het is mooi dat Trudy nu grootmoeder is geworden. Nogmaals van harte gelukgewenst!!!

De jaren 1880

En weer gaan we terug naar de 19e eeuw. Dit keer naar de jaren 1880. De in 1859 geboren Denijs van den Bos komt waarschijnlijk eind jaren 1870 in contact met een zekere Suzanna van Royen met wie hij op 30 november 1881 in het huwelijk treedt. Dat gebeurt om 10 uur 's ochtends. In 1882 wordt dochter Jannetje Isabella geboren. Het jaar 1883 kent een natte winter.In december 1884 wordt dochter Pieternelletje van den Bos geboren uit dit huwelijk. Vader Denijs is dan ijzergieter. De zomer van 1884 is overigens zonnig. Historicus Auke van der Woud heeft een boek geschreven over het leven aan het einde van de 19e eeuw; Voor bijna 2 miljoen van de 5 miljoen Nederlanders was het leven aan het einde van de 19e eeuw een grote ellende. Het boek heet 'Koninkrijk vol sloppen. Achterbuurten en vuil in de 19e eeuw.' Met zijn zessen of achten leefde men destijds op knap 25 m2. Er was vuiligheid, goorheid, troep, stank en het leven was uitzichtloos. Vanaf 1870 was er een grote trek naar de steden in Nederland. Steden werkten als een magneet op de bevolking. Riolering was er nauwelijks. Op 28 april 1886 overleed mede door dergelijke slechte omstandigheden wellicht Jannetje Isabella van den Bos, 3 jaar oud. In 1887 zijn er anti-socialisten rellen. Op 7 mei 1888 wordt een tweede Jannetje Isabella geboren. Zij overleeft wel.

De jaren 1870

Vandaag neem ik u mee terug naar de jaren 1870, 100 jaar voor de geboorte van mijn broer Johannes Johnny van den Bos (1971); Wat gebeurde er in de jaren 1870 in Nederland en in onze familie? Het was de tijd waarin koning Willem III regeerde. Koning Willem III werd ook wel koning Gorilla genoemd. Willem III was geen gemakkelijk persoon, eerder de schrik van zijn omgeving. En wat gebeurde er binnen onze familie in deze jaren? Op 24 mei 1871 huwde de in 1847 geboren Jan van den Bos met Jansje Kloek. Zijn moeder Jannetje Isabella van den Bos-van Heusden is dan nog in leven en is woonachtig aan de Leidse Waardgracht. Vader Jan van den Bos is in 1867 overleden, Jannetje Isabella is weduwe. 1871 is ook het jaar waarin op 10 november Stanley en Livingstone elkaar ontmoeten in Afrika. 'Dr. Livingstone, I presume?' is een befaamd geworden uitspraak. Verder treedt dan in 1874 een recessie in in ons land. Eind jaren 1870 slaat tevens een agrarische crisis toe. Er heerst een schrijnende armoede in ons land en niet uitgesloten moet worden geacht dat ook onze voorouders hiervan te lijden hadden. De winter van 1878-1879 is een strenge. In november 1874 werd de in 1859 geboren Denijs van den Bos 15 jaar. Zijn vader Jan (1814-1867) is dan al zo'n 7 jaar dood.

De jaren 1860

In de 19e eeuw begon men voor het eerst terug te grijpen op het verleden. Voor die tijd werden vaak oude gebouwen afgebroken. De natie-staat kreeg gestalte en daartoe had men een eigen nationale geschiedenis nodig, een vaderlandse geschiedenis. Teruggrijpen op het verleden is ook wat ik in deze bijdragen doe. Veel van wat er in onze familie gebeurd is in het verleden is in de vergetelheid geraakt. Veel van onze overleden familieleden en voorouders namen kennis over hun leven mee in hun graf. Er zijn bijvoorbeeld geen dagboeken bewaard gebleven van onze 19e eeuwse familieleden en voorouders. Zo vervlogen de gebeurtenissen die zich in bijvoorbeeld 1860 hebben afgespeeld als in een windvlaag in de tijd. Lag de in november 1859 geboren Denijs van den Bos in 1860 in een wieg? Hoe speelde hij als kind aan het begin van de jaren 1860 toen hij 3 of 4 jaar oud was? Dat Denijs overleefde mag opmerkelijk heten. De zuigelingensterfte was ongewoon hoog in deze periode. In 1862 werd zusje Elisabeth geboren. Het gezin Van den Bos woonde toen aan de Leidse Middelste Gracht. De kleine Denijs was toen 2 jaar jong. Voor wat betreft het Nederlandse nieuws was 1860 het jaar waarin de Max Havelaar van Multatuli, pseudoniem van Eduard Douwes Dekker verscheen. Het was een aanklacht tegen het koloniale beleid van koning Willem III die van 1849 tot 1890 regeerde. In 1859 werd de slavernij in Nederlands Indie verboden. In 1863 werd de slavernij in de West verboden. Vader Jan van den Bos, in 1814 geboren, komt op 4 februari 1867 te overlijden. Was de cholera hem noodlottig geworden?

De moord op Kennedy-22 november 1963

Van de week een alleraardigst boekje besteld over de periode rond mijn geboorte, nu bijna 47 jaar geleden. Het boekje gaat over de avond in Nederland waarop president Kennedy van de Verenigde Staten werd vermoord, 22 november 1963. Aan die avond ging een doodgewone ochtend vooraf en een doordeweekse middag. In het boekje valt te lezen dat op de radio Corry Brokken en Frank Sinatra zongen, in de bioscoop draaide West Side Story en in gebouw Treslong in Hillegom werd gerepeteerd voor een televisieshow. Volgens de kalender waren de jaren '60 op 22 november 1963 al begonnen, maar het waren nog niet de jaren zestig die zich zo beeldend in symbolen laten samenvallen: Provo, Hoepla, D66, Vietnam en Woodstock.

Kaasfondue Prinses Beatrixschool april 1972

In april 1972 was er een kaasfondue-avond op de Prinses Beatrixschool. Ook onze moeder was daarbij aanwezig. Op 20 april 1972 stond het volgende bericht in de krant:'Het oudercomite van de Prinses Beatrixschool heeft gisteravond lekker gegeten. Op initiatief van de heer Lankhout, hoofd van de school, werd er door het Nederlands zuivelbureau een kaasfondue georganiseerd. Al eerder was het zuivelbureau op school geweest maar toen om aan de kinderen uit te leggen hoe boter en kaas worden gemaakt. Onder het genot van een glas wijn lieten de 72 aanwezige ouders het zich goed smaken.'

De jaren 1850

Opnieuw gaan we terug naar de 19e eeuw, een revolutionaire eeuw met een grote technologische vooruitgang. In de jaren 1850 werden de accijnzen op levensmiddelen afgeschaft. In algemene zin kan men stellen dat de sterfte afnam. In 1850 werd Willem Frederik van den Bos geboren. We kunnen ons voorstellen dat de vreugde in het gezin groot was. Twee jaar later was er opnieuw grote vreugde toen in 1852 Johannes Frederik ter wereld kwam. Thorbecke is dan premier van ons land. Tussen 1849 en 1853 leidt hij een kabinet dat zijn naam draagt. In 1853/1854 steekt de cholera opnieuw de kop op in ons land. Het jaar 1853 kent een somber en guur voorjaar. In 1855 wordt dan Frederik van den Bos geboren. Het is de tijd waarin de Krimoorlog woedt. Ondanks dat er sprake is van een aantal blijde gebeurtenissen in het bestaan van de familie, waaronder de geboorten van de kleine kinderen, is het bestaan toch zwaar in deze tijd. Dat blijkt eens te meer wanneer aan het eind van de jaren 1850 zoon Johannes Franciscus komt te overlijden. Hij sterft op 11 oktober 1859. Maar kort daarop is er weer blijdschap: op 12 november 1859 wordt om half elf 's ochtends Denijs van den Bos geboren.

De jaren 1840

Hoe zagen de jaren 1840 eruit voor Nederland en de familie Van den Bos? De jaren 1840 waren revolutionaire jaren. Er zat revolutie in de lucht. Er heerste grote armoede in ons land. In 1840 stond het er beroerd voor met de schatkist. Willem I werd opgevolgd door zijn zoon koning Willem II in oktober 1840. In een rapport aan de koning schreef de gouverneur van Noord-Holland de lage levensstandaard toe aan het feit dat de werkgelegenheid op het platteland niet in de pas liep met de groei van de bevolking. Het waren dus alleszins 'zwarte jaren', de jaren 1840. Hoe verging het de familie Van den Bos in die jaren? Op 21 november 1841, een zondag, baart Jannetje Isabella van den Bos-van Heusden een dood kind. Het was haar tweede kind. Spoedig daarna zou ze opnieuw zwanger zijn. Op zaterdag 31 december 1842 kwam zoon Jan van den Bos ter wereld, maar al op 22 februari 1843 kwam het kind te overlijden. Nederland gaat dan gebukt onder een economische crisis-er heerst grote werkloosheid. In 1845 mislukt de aardappeloogst door de aardappelziekte die dat jaar flink huis houdt. In 1846 is er een muizenplaag. Inmiddels was op 22 juni 1844 dochter Jannetje Isabella van den Bos geboren. Op 1 februari 1847 komt opnieuw een Jan van den Bos ter wereld. Wat ging er om in de hoofden van die arme ouders bij zoveel ellende rond de dood van die kleine kinderen? De misgeboorten aan het begin van die droefgeestige jaren 1840? Konden deze mensen zich wel staande houden? Was er hulp? De saamhorigheid moet nog groot geweest zijn in het Nederland van toen. In 1848 kreeg Nederland een nieuwe grondwet-de grondwet van Thorbecke.

De jaren 1830

Vandaag neem ik u weer eens terug naar de jaren 1830. Holland was in 1830 in hoofdzaak protestants. Ook de familie Van den Bos was protestants. De hoofdstroom van de protestanten vond zijn bedding in wat sinds 1816 officieel de Nederlands Hervormde Kerk heette. In 1816 had koning Willem I een 'Algemeen Reglement voor het bestuur van de Hervormde Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden' afgekondigd. Leiden telt in 1830 circa 28.000 inwoners, van wie er 15.000 bedeeld werden. Op 25 juni 1832 bereikt de cholera de stranden van de Noordzee, waaronder die van Scheveningen. Hele gezinnen werden uitgeroeid, vooral in de armste wijken. Ons is niet bekend of leden van de familie Van den Bos tot de slachtoffers behoorden. Waarschijnlijk is dit niet. Tegen de winter van 1832 kwam de epidemie tijdelijk tot stilstand, maar in 1833 stak ze opnieuw de kop op. Verder kwam er na 1830 van verschillende kanten meer en meer kritiek op het autocratische bewind van koning Willem I. In de loop van de jaren 1830 vond de in 1814 geboren Jan van den Bos werk als kuiper en kwam hij in contact met Jannetje Isabella van Heusden. Op 11 januari 1838 traden ze in het huwelijk. De vader van de in 1814 geboren Jan van den Bos, de in 1770 geboren Jan, komt in 1839 in de Kaarsemakerstraat te wonen.