De lichten doven-de jaren 1939-1945

Intussen was de internationale spanning fors opgelopen; In Munchen leek in het najaar van 1938 de vrede in Europa te zijn gered, maar in het voorjaar van 1939 bleek dat ons 'bevriende staatshoofd' Adolf Hitler meer wilde en met het Sudetengebied alleen niet langer genoegen wenste te nemen. Heel Tsjechoslowakije werd onder de voet van de nazi-laars gelopen. Op 1 september moest Polen eraan geloven, terwijl op 3 september Engeland en Frankrijk Duitsland de oorlog verklaarden. Daarmee was de Tweede Wereldoorlog een feit. De familie Van den Bos ging een zware en moeilijke tijd tegemoet, zeker nadat Duitsland op 10 mei 1940 heel Nederland had bezet. In het najaar van 1939 was in ons land de mobilisatie afgekondigd en was er reeds een begin gemaakt met de distributie van voedsel en brandstof. Het fenomeen van de autoloze zondag deed zijn intrede, althans voor wie zich een automobiel kon veroorloven. Het moest duidelijk zijn dat de algehele toestand waarin ons land zich in deze jaren bevond, vrij uitzonderlijk was. En toch was in de periode die vooraf ging aan de 10e mei 1940 nog een groot aantal mensen, zo niet de meerderheid van het Nederlandse volk ervan overtuigd dat Nederland wellicht opnieuw buiten de oorlog kon worden gehouden, evenals dat in de jaren 1914-1918 het geval was geweest. Op de avond van donderdag 9 mei 1940 waren Denijs van den Bos en Jansje Schaft- inmiddels bijna een jaar verloofd- per fiets naar de dansschool van Mieremet gegaan, alwaar die avond een dansfeest was georganiseerd. De lange, koude winter van 1939-1940, de volgens de overgeleverde weerstatistieken koudste winter sinds 1830, was voorbij en het was die bewuste 9e mei prachtig voorjaarsweer geweest. Jaren later sprak Jansje over die avond:"Ik was te laat thuis gekomen. Dat was precies die nacht voor de oorlog. En toen kwam ik om half een thuis. We waren wezen dansen bij Mieremet. Toen is het een beetje laat geworden en toen was mijn vader zo kwaad, oh wat was hij kwaad! Dat pikte ik niet. Dat is geloof ik de enige keer geweest dat ik ruzie met hem heb gehad. Hij was ook driftig. 's Nachts om vier uur begonnen ze al te vliegen. Ik heb wel geslapen, een paar uur en toen werden we wakker door vliegtuigen. Dat was je niet gewend. Ik keek uit het wc-raampje. Dat was om vier uur, misschien is het half vijf geweest. Een hele laag van die Messerschmitts!"