Armoede en arbeid; Leiden's 19e eeuw (4)

Inleiding op de hoofdstukken In Europa vinden in het begin van de 19e eeuw ingrijpende gebeurtenissen plaats. Napoleon was bij Waterloo verslagen en op het Wener Congres wordt de toestand in de wereld besproken, waarbij men de vorstenhuizen wil laten wederkeren. Er is een innerlijk verlangen naar rust en een toenemende neiging om uit de werkelijkheid te vluchten. Een nieuwe stroming, de Romantiek, gaat het leven beheersen. Een stroming die zich verzet tegen rationeel denken en overdreven aandacht schenkt aan emotie, gevoel en fantasie. Bij schrijvers als Grimm, Kneppelhout, Beets en Haverschmidt is dit idee duidelijk terug te vinden. Het emotionele mondt uit in het humane denken en dit vinden we, in combinatie met aandacht voor de realiteit terug bij de Engelse schrijver Charles Dickens, die de Engelse misstanden bekritiseerde. De arbeidstijden waren lang en vooral 's winters nam de werkeloosheid hand over hand toe, veelal doordat de productie dan verminderde en doordat er door de strenge vorst niet gewerkt kon worden. Door de matige hygiene breekt er om de zo veel jaar wel een of andere epidemie uit, zoals in 1832 toen honderden spinners, sjouwers en wevers het leven moesten laten in verband met een cholera-epidemie. Jarenlang is dat zo gebleven totdat de overheid zich met de zaken ging bemoeien. Langzaam maar zeker kwam er toen verandering in het maatschappelijk bestaan, al is er pas na 1900 werkelijk verbetering gekomen. Het revolutiejaar was echter al in 1848 daar. Het jaar waarin Nederland een nieuwe goed onderbouwde grondwet kreeg, die de arbeiders in bepaalde opzichten tegemoet trad. Mannen van tenminste 25 jaar die tenminste fl 25,- aan directe belastingen betaalden kregen actief kiesrecht (Gemeentewet 29 juni 1851) De eerste helft van de 19e eeuw was een zware tijd die gepaard ging met extreme armoede en grote structurele werkloosheid die voortkwam uit de eenzijdige samenstelling van de bevolking en het eenzijdige activiteitenpatroon, voornamelijk textielarbeid.