Janny jarig

Graag maak ik van de gelegenheid gebruik om iedereen te bedanken die van de viering van de verjaardag van Janny en mij een succes hebben gemaakt. In het bijzonder wil ik Janny en Ed bedanken voor de manier waarop ze mij hebben gefêteerd. Zo is het een onvergetelijke avond geworden die dan ook weer de geschiedenis ingaat van onze lieve familie. Ook Colette en Cindy bedankt voor de lieve kaartjes en telefoontjes. De hoogzwangere moeder Jansje werd op 29 november 1946 op de fiets door vader Nijs naar het Elizabeth zieknhhuis gebracht. Het was eind november dat er met het oog op de naderende Sinterklaasviering dat jaar chocoladeletters bij Olderix verkrijgbaar waren. Veel was nog op de bon in het nog maar pas van oorlog en bezetting herstellende Nederland. Moeder Jansje toog naar de winkel en nog diezelfde dag werd ze door vader Nijs op een fiets met toen nog houten banden naar het ziekenhuis gebracht. Het was in de zo strenge winter van 1946-1947 waar men op de etage in de Coornhertstraat warmte zocht bij het potkacheltje. Beel is premier van Nederland als de kleine Janneke wordt geboren. Half november 1946 komt het akkoord van Linggadjati tot stand. Er zal een Nederlands-Indonesische Unie moeten komen, aldus het akkoord. Maar als zo vaak liep het anders. Janny, van harte gefeliciteerd met je verjaardag morgen en nog vele jaren in goede gezondheid! Ook Ed gefeliciteerd!

Herman morgen jarig

Morgen is Herman jarig. We feliciteren hem nu al, wensen hem een fijne verjaardag en feliciteren ook Colette en de rest van de familie met dit heuglijke feit! Fijne dag en een goed nieuw levensjaar gewenst.

Huidige tijd ook wel vergeleken met Renaissance

Onze huidige tijd, een tijd die ik eerder een overgangstijd noemde, is ook wel vergeleken met de periode van de Renaissance, de jaren 1450-1550. Dat was de tijd van de ontdekkingsreizen ( denk aan de ontdekking van Amerika in 1492) en een periode van mondialisering. Als gevolg van die mondialisering nam de ongelijkheid toe onder mensen. Waren de Nederlanden in de jaren 1200-1400 nog een van de meest egalitaire gebieden ter wereld, na 1500-1550 verloren burgers steeds meer economische zelfstandigheid. In de dertiende en veertiende eeuw was met name meedoen aan lokale politieke besluitvorming heel gewoon. Onze voorvader Nicholes de le Roke is daar een goed voorbeeld van. Het kanteling ligt dus bij het jaar 1550 ongeveer. Toen begon de economische groei te stagneren. De situatie in Henegouwen stak daarbij evenwel vrij gunstig af, mogelijk een verklaring ervoor dat veel mensen juist daar woonden onder wie onze voorouders Bordedeu. De reële lonen van de arbeiders lagen aan het eind van de 17 e eeuw onder die van de lonen in 1300. Was in de jaren 1450-1550 de boekdrukkunst de grote vernieuwende en stuwende factor, nu is dat het internet. In de Verenigde staten stagneert de koopkracht van de laagste groepen vanaf de jaren 1960, het kanteling in Europa ligt in de jaren 1990. Hier zie je dan ook de ongelijkheid toenemen. Angst voor te grote en steeds sneller gaande verandering, gevoegd bij de vluchtelingenproblematiek leiden dan tot een sociaal ontwrichtend maatschappelijk klimaat.En vaak leidt dat weer tot revoltes. Zoals we die nu in feite ook zien. Uitermate boeiende tijd!

Een gevaarlijke tijd

Momenteel gaan we door een gevaarlijke periode in de geschiedenis van de mensheid. Minister Koenders van buitenlandse zaken heeft het huidig tijdsgewricht vergeleken met het Rampjaar 1672, het jaar 1795 toen er een eind kwam aan de Republiek en met het jaar 1940 toen Duitsland Nederland binnenviel. Momenteel neemt de spanning tussen Oost en West gevaarlijk toe. Er is geen sprake meer van een dialoog tussen de supermachten, dat was in de tijd van de Koude Oorlog nog wel zo. Intussen staan de liberale democratieën in de wereld onder druk. Het aantal autoritair geregeerde landen neemt toe. Het Europese verlichtingsideaal boet in de wereld aan invloed in, net zoals dat in 1917 in Rusland ging, in 1922 in Italië, in 1933 in Duitsland en in Spanje na 1936. Links en rechts extremisme nemen toe en het politieke midden fragmenteert. Mensen reageren grimmig in een grimmige tijd.

Het einde van de naoorlogse wereldorde

Wat we nu beleven met de opmars van het populisme kan wel eens het einde betekenen van de naoorlogse wereldorde. De Verenigde Staten onder Trump zullen zich meer protectionistisch en isolationistisch opstellen. Daardoor zal de band tussen de VS en Europa losser worden. Europa kan een speelbal worden tussen de VS en Rusland, juist omdat Trump en Poetin het zo goed met elkaar kunnen vinden en er mogelijk nieuwe invloedssferen zullen worden afgebakend. Volgend jaar zijn er verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland en ook daar is de verwachting dat nationalistische en populistische partijen flink gaan winnen. Op termijn kan Europa dan uiteen gaan vallen en dat zal ons op onszelf terugwerpen. Het jaar 2016 zal ook het einde inluiden van het neoliberalisme, de stroming die door Thatcher en Reagan in gang is gezet. Deze stroming luidde op haar beurt de globalisering in. Maar grote groepen mensen zijn nu de verliezers gebleken van de globalisering. Zij profiteerden niet van de welvaart die nog slechts voor een zeer kleine elite leek weggelegd. De werkloze arbeiders zoals die in de Amerikaanse rost belt hebben nu hun stem laten horen. Zij willen hun banen terug, maar door de robotisering zullen die banen niet terugkomen, wat Trump ook doet. De samenlevingen blijven verweesd achter om Pim Fortuyn nog maar eens aan te halen.

Amerikaanse presidentsverkiezingen

Vandaag worden er presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten gehouden. Het zijn de veertiende in mijn bestaan. Toen Kennedy op 22 november 1963, drie dagen voor mijn geboorte, in Dallas werd vermoord, was hij eigenlijk al op verkiezingscampagne voor de verkiezingen van 1964. Dat was toen ook een felle en harde strijd. De verkiezingen van vandaag zijn bij uitstek al historische verkiezingen genoemd. het was een uiterst verhitte campagne dit jaar met vele verdachtmakingen en incidenten over en weer. Clinton ligt nog iets voor op Trump maar in de swingstates zoals Florida kan het nog uiterst spannend worden. De Verenigde Staten zijn ondanks de vele problemen die er ook zijn een land dat dat tot de verbeelding spreekt. Het is een van de grootste democratieën ter wereld en de voornaamste militaire macht. Ik hoop dat Clinton gaat winnen. Zij zal dan de eerste vrouwelijke president worden, na de eerste zwarte president Barack Obama. Alleen daarom zijn deze verkiezingen al historisch te noemen. In 2013 was ik met John in New York, de thuisbasis van zowel Donald J Trump als van Hillary Rodham Clinton. Juist vandaag denk ik aan dat bezoek aan die metropool terug.

Geboortedag Anna van den Eijkel

Vandaag is de geboortedag van onze grootmoeder Anna van den Eijkel. Ze werd 107 jaar geleden geboren, op 4 november 1909 aan de Rijnsburgse Kortkade. Op 22 december 1944 schonk ze het leven aan onze moeder Leny van den Bos-Bavelaar. Op 14 december 1944 werd in Noord- en Zuid- Holland het gebruik van elektriciteit verboden nadat eerder al een begin was gemaakt met de distributie van gas en electra op bepaalde uren. Zo kon het gebeuren dat Anna,s echtgenoot Jan Bavelaar op de avond van 22 december 1944 bij de geboorte van zijn dochter Lena Dieuwertje met de knijpkat heeft moeten bijlichten in de donkere woning aan de Leidse Oranjegracht, waar Jan,s kappersbedrijf ook was gevestigd. Het zal huisarts Van Es zijn geweest die de bevalling heeft gedaan. Het kind, onze moeder Leny, woog echter niet meer dan vier pond.

Professor Keesom (1876-1956)

Op 1 november 1934 begon Jansje Schaft als tweede meisje bij de familie Keesom te werken in de Wasstraat 3 te Leiden. Keesom was een beroemde professor. Hij ontwikkelde een methode om vloeibaar helium te bevriezen. Hij was hoogleraar natuurkunde en ontzettend dik. Hij kon niet bij zijn veters, aldus Jansje in een opname uit 1985. Ze kwam met Allerheiligen, 1 november 1934, bij de katholieke Keesom te werken. De pastoor was er ook die dag en er was volop te eten. Later moest Janje er weg omdat de pastoor erachter was gekomen dat ze niet katholiek was.

Biografie Juliana verschenen

Deze week verscheen de biografie van Juliana van de hand van Jolande Withuis. Withuis had geen toegang tot het Koninklijk Huisarchief. Het is wel de eerste wetenschappelijke biografie van Juliana. Aan de hand van brieven uit de kring van vroegere vriendinnen van Juliana is Withuis erin geslaagd een nieuw beeld op te roepen van de vorstin. Juliana komt in de biografie naar voren als extreem en excentriek. Withuis oppert de stelling dat Juliana ten tijde van de Greet Hofmans- affaire mogelijk enige tijd geestesziek is geweest. Ze is torn verstrikt geraakt in de sekte rond Hofmans. Bernhard komt in de biografie naar voren als een egocentrische man die meisjes aanrandde in het paleis.

Betty en Mikkie jarig

Morgen zijn Betty en Mikkie jarig. Ze schelen precies zestig jaar. We feliciteren hen nu al met hun verjaardag. Betty en Mikkie, van harte gefeliciteerd! Nog vele jaren in goede gezondheid!! Ook Fer en de rest van de familie van harte gefeliciteerd! Fijne dag gewenst morgen!

Een overgangstijd

Marita Mathijsen schrijft in haar artikel Het recht op heemgevoel dat de gemiddelde inwoner van Europa vanaf de late jaren van de 18e eeuw in een uiterst verwarde tijd belandde waarin status, financiën, positie en eigendom van dag tot dag bevochten moesten worden, en die duurde tot 1815. Ook Jan van den Bos, in 1770 geboren, en Maria Taverne, met wie hij in 1797 trouwde, leefden in deze tijd. Zo bezien was het een overrgangstijd. Ook nu, anno 2016, leven we in een overgangstijd. Verlies van status en positie is een kenmerk van onze tijd. Niet langer is het vanzelfsprekend dat onze kinderen het beter krijgen dan wij. Zekerheden staan op de tocht, evenals pensioenen en zorgvoorzieningen voor ouderen. Veel mensen zijn bang en angstig voor de toekomst. En zo was het ook in de jaren dertig van de vorige eeuw, de jaren veertig van de 19e eeuw en de jaren 1780-1815, de tijd waarin onze voorouders Jan en Maria van den Bos leefden.

D66 50 jaar

Vandaag bestaat D66 50 jaar. Een aantal uren na de val van het kabinet Cals in de Nacht van Schmelzer werd de partij opgericht. Ze wilden het politieke bestel in Nederland democratiseren. De partij richtte zich met name tegen de confessionele politiek en de achterkamertjes. Van Mierlo en de zijnen vonden dat Nederland was vastgelopen. Van Mierlo overleed in 2010. Aad van den Bos, destijds woonachtig in de Leidse Trompstraat volgde de debatten in de Nacht van Schmelzer op de televisie. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat een kabinet voor het oog van de televisiecamera,s viel. Later die maand oktober 1966 kwam onze vader comateus in het ziekenhuis. Nu allemaal vijftig jaar geleden. 1966 was een roerig jaar met het huwelijk van Beatrix en Claus, de bouwvakkersrellen, provo, Nieuw Links en dus ook de oprichting van D66.

Jansje Schaft ging als kind naar de kerk

Als kind ging Jansje Schaft (1919-2007) naar de kerk. Ze sprak daarover in een geluidsopname uit het najaar van 1985. De Schaften waren hervormd, zo sprak ze. Als kind ging ik altijd mee naar de kerk. De Pieterskerk. Altijd op zondag. Dat moet in de jaren 20 zijn geweest, in de tijd dat Nederland nog een conservatief-christelijk land was. Verder zei ze : Ik ben immers haast grootgebracht door Opoe Schaft. Jansje Gorree, de moeder van Arie Schaft, was dus kerkelijk en christelijk. Ze overleed toen haar kleindochter Jansje 14 jaar was. dat was begin jaren 30.

1919, het geboortejaar van Jansje Schaft

Op 5 januari 1919 werd Jansje Schaft geboren. Het was een cruciaal jaar in de Europese geschiedenis. Toen, bij het vredesoverleg van Versailles, werd de basis gelegd voor de ontwikkeling van de Europese politiek die later zou volgen. De opkomst van de nazi,s, de machtsoverneming van Hitler in 1933 en de inval in Polen in 1939. Het dansen op de vulkaan in de jaren 20 was de voorbode van wat later komen zou. In Berlijn werd hevig gedanst in de oudejaarsnacht 1918-1919. Na de eerste Wereldoorlog ontstond een moreel vacuüm. De amusementsindustrie beleeft een bloeiperiode in die naoorlogse jaren. Vader Schaft had goed werk in die eerste jaren na de oorlog. Hij werkte toen in Den Haag.

Geweld in Indië was structureel

Afgelopen donderdag is een studie verschenen over de oorlog in Indië in de jaren 1945-1949. Het toont aan dat het geweld structureel was. De studie is het werk van de Zwitsers-Nederlandse historicus Remy Limpach die hier vorig jaar op promoveerde. De Nederlandse regering komt nog met een reactie, maar her en der gaan stemmen op voor een grootscheeps onderzoek naar de politionele acties in de jaren 40.

Op een mooie pinksterdag in 1939

Via de dansschool van Miermet hadden Janny en Nijs in de tweede helft van de jaren 30 kennis met elkaar gemaakt. Op 28 mei 1939, eerste pinksterdag, verloofden de beiden zich. Voor die gelegenheid werden ook verlovingskaarten gedrukt. Deze vooroorlogse jaren brachten naast het leed van de soms diep insnijdende crisis vooral ook veel plezier en ontspanning. Janny en Nijs namen onder meer deel aan een danswedstrijd waar men danste op de muziek van Malando. Er werd door hen beiden een prijs in de wacht gesleept. Janny en Nijs kregen verschillende cadeaus voor de uitzet. Op 5 augustus 1942 zouden de twee in het huwelijk treden. Het was in de zomer van 1939 dat ze drie dagen naar Hilversum gingen in een jeugdherberg. Zo bezochten ze ook de Vara studio en hoorden ze organist Johan Jong spelen op het orgel. Ze gingen op de fiets naar Hilversum.

Het jaar 1933

Het jaar 1933 was een keerpunt in de Europese en wereldgeschiedenis. Hitler kwam in Duitsland aan de macht en Nederland zag voor de tweede keer de komst van Colijn als premier. De Depressie had na 1929 fors toegeslagen. De werkloosheid was hoog. Jansje en Nijs waren nog jong. Denijs van den Bos werd op 12 maart 1933 15 jaar. Het is een ongewisse tijd waarin hij opgroeit. Kort voor de verkiezingen van 1933 is in de Indische wateren op het oorlogsschip De Zeven Provinciën muiterij uitgebroken. Colijn gaat de verkiezingen in met ferme taal. Voor een sterk gezag! Stemt Colijn. Intussen verbeterde de economische situatie niet. In 1933-1934 beliep de werkloosheid een half miljoen zielen. Het was de tijd van de opkomst van de radio. Ook de bioscoop werd goed bezocht. Jansje Schaft hierover in 1985: Mijn vader, opa Schaft, is jarenlang lid geweest van de Avro. Hij had een hekel aan de Vara . Hij is later lid geworden van de Avro en dat is hij jarenlang gebleven. En toen later had hij de Tros.

Johannes Bavelaar 117

Vorige week, 4 september 2016, was het 117 jaar geleden dat Johannes Bavelaar, nestor van de Leidse kappers, werd geboren. Johannes Bavelaar werd geboren op 4 september 1899. In 1962/1963 maakte hij kennis met de familie Van den Bos toen zijn dochter Leny kennis maakte met Arie van den Bos. Johannes Bavelaar was een goedmoedige man die altijd vol humor zat. Uit dien hoofde kon hij het ook goed vinden met Oma Schaft die ook een zonnig karakter had. Johannes Bavelaar overleed op 14 september 1984, 85 jaar oud. Rust zacht, beste opa.

Geertruida Nievaart (1899-1992)

Aan het eind van haar leven bezocht ik in 1999 mijn overgrootmoeder Geertruida van den Bos-Nievaart om nog eens bij te praten over de familiegeschiedenis. Mij viel op dat ze nog een goed geheugen had. We spraken langdurig over haar jeugd aan het begin van de 20 e eeuw. Ze vertelde dat ze Denijs van den Bos (1859-1913) nog had gezien, niet lang voordat ze met zijn zoon, haar latere man, kennis zou maken. Ze bereikte de leeftijd van 93 jaar, maar in haar jonge jaren was ze vaak ziek. Rond 1909 ging ze vaak een halve dag naar Katwijk met de boot van Harland. Van 2 tot 4 uur was het dan pootje baden geblazen aan het strand. Toen ze ziek was ging ze vaak halve dagen naar school. In de middag kon ze dan rusten. Ze mocht van de dokter niet naar school, al moest ze in de ochtend ook nog vaak werken. Vanaf haar zesde jaar moest ze verschillende malen naar het ziekenhuis. Op school kreeg ze onder meer les van meester Breumer. Coba de Ridder en Jansje Robbers waren haar klasgenootjes.

Walter Scheel overleden

Oud-minister van buitenlandse zaken van de Bondsrepubliek onder Willy Brandt en oud-bondspresident Walter Scheel is overleden. Hij werd 97 jaar. Walter Scheel gaf als minister van buitenlandse zaken tussen 1969 en 1974 mede gestalte aan de Ostpolitik. Architect van die Ostpolitik was Egon Bahr die vorig jaar is overleden. De Ostpolitik vormde de basis voor de latere hereniging van Oost- en West-Duitsland in 1989-1990. Walter Scheel was FDP-politicus.Arnulf Baring, Duits historicus, schreef een boek over het tijdperk Brandt-Scheel. Het heette Machtwechsel. Over de sociaal-liberale samenwerking in de Westduitse politiek.