Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar 10 jaar dood

Op 27 november a.s. is het tien jaar geleden dat onze moeder Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar is overleden. Ter gelegenheid van dit feit staan we deze weken stil bij haar leven en overlijden. Vandaag wil ik stilstaan bij de periode rond haar geboorte in december 1944. Ofschoon Amerikaanse troepen op 14 september 1944 Maastricht bevrijdden en op 17 september de eerste grote geallieerde actie op Nederlands grondgebied was begonnen, zou de bezetting van het westen van ons land nog zeker tot mei 1945 voortduren. Anna, Leny's moeder, moet droefgeestige maanden hebben beleefd in de nadagen van 1944, ofschoon ze kon uitzien naar de geboorte van haar kind. Ze zou in deze tijd last hebben gekregen van haar ogen, mogelijk ook door de kwalitatief slechtere voeding door de oorlogsomstandigheden. Onduidelijk is of ze zich in verbinding heeft gesteld met een arts, maar zeker is dat ze er absoluut niet voor voelde de bevalling in het ziekenhuis te laten plaatsvinden. Anna's schoonmoeder verhuisde intussen op 8 november 1944 naar de Bilderdijkstraat 2, waar haar broer Dirk den Os een pension dreef, kort voordat hij naar Duitsland werd afgevoerd omdat hij hulp aan onderduikende joden had geboden. Op 4 november 1944 had Anna waarschijnlijk in Leiden aan de Oranjegracht haar 35e verjaardag gevierd. Het zal geen groot feest zijn geweest. De omstandigheden waren er niet naar. De koude winter van 1944-1945 viel nu spoedig in, de winter waarin in het westen van ons land en vooral in de grote steden honger werd geleden. Anna en haar echtgenoot verkeerden althans wat dit laatste betreft in gelukkiger omstandigheden. Op 14 december 1944 werd in Noord- en Zuid-Holland het gebruik van electriciteit verboden, nadat eerder reeds een begin was gemaakt met de distributie van gas en electra op bepaalde uren. Zo kon het gebeuren dat Anna's echtgenoot Jan op de avond van 22 december 1944 bij de geboorte van zijn dochter Lena Dieuwertje met de knijpkat heeft moeten bijlichten in de donkere, verduisterde woning aan de Oranjegracht. Het zal huisarts Van Es geweest zijn die de bevalling heeft begeleid. Het kind woog evenwel niet meer dan vier pond. Het was noodzakelijk -wilde het kind overleven- dat het zo spoedig mogelijk naar een plaats gebracht zou worden waar het kon aansterken. En welke plaats was hiertoe beter geschikt dan Anna's geboortedorp Rijnsburg?