19 april 2008

Problemen bij het familie- en stamboomonderzoek

Gedurende een groot aantal jaren heb ik me nu bezig gehouden met familie- en stamboomonderzoek. Ik heb daarbij me in eerste instantie gericht op de 20e eeuwse geschiedenis. Daartoe heb ik onder meer grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft geinterviewd en ook overgrootmoeder Van den Bos heb ik gelukkig nog op video vast kunnen leggen. Het is logisch dat de verhalen die zij mij vertelden van belang zijn geweest voor de optekening van de familiegeschiedenis. Het gaat daarbij om algemene informatie, maar soms worden en werden ook verhalen verteld over mensen die nog in leven zijn of waren. Hier doet zich het probleem van de privacy voor. Het kan zijn dat sommige verhalen dan een minder positief beeld over mensen opleveren. Maar dit probleem doet zich voor bij ieder werk op historisch vlak. Wanneer houdt het optekenen van de familiegeschiedenis op een objectieve geschiedschrijving te zijn en waar begint de roddel en achterklap? Wanneer waarderen we iemand positief en wanneer slaat dit door naar een te negatief beeld dat we van iemand schetsen? Ik denk dat het altijd van belang is hier een evenwicht in te vinden. Mensen hebben nu altijd eenmaal zowel positieve als negatieve karaktertrekken en eigenschappen. Iets dergelijks deed zich ook voor bij het verschijnen van het werk van de historici Dorine Hermans en Daniela Hooghiemstra: "Voor de troon wordt men niet ongestraft geboren'-ooggetuigen van de koningen van Nederland, 1813-1890. Hierin werden de 19e - eeuwse Oranjevorsten afgeschilderd als geldverslinder (Willem I), bisexueel (Willem II) en halfdwaze gek(Willem III). Hier worden de Oranjevorsten op een meer negatieve manier aan het publiek gepresenteerd. Maar bij de selectie van de bronnen kan eenzijdig te werk zijn gegaan. Ook hier doet zich weer het probleem voor van waar de waarheidsvinding eindigt en waar roddel en achterklap beginnen. Mensen praten altijd over mensen en soms wordt er ook over mensen geschreven. Ik hoop dat ik in mijn beschrijving van de familiegeschiedenis steeds het juiste evenwicht heb weten te vinden tussen positieve en meer negatieve aspecten van het karakter van onze voorouders en dat ik voldoende rekening heb gehouden met de privacy van nog levende familieleden. Mocht ik hierbij grenzen hebben overschreden, dan hoor ik dat graag van u.