Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar 11 jaar dood

Vandaag, 27 november 2008, is het precies 11 jaar geleden dat onze moeder van ons heenging. Ik haal de tekst van de herdenkingstoespraak er nog maar eens bij van 2 december 1997. Rianne Veenstra sprak toen onder meer ook de volgende woorden: "Lenie. Ze zorgde voor Aat en Danny en John. Ze zorgde voor hen op een hele intense manier. Misschien kan je zelfs wel zeggen, dat ze dat als haar levenstaak zag: zorgen. Ze zorgde- voor koffie, voor thee, voor eten, voor de was, voor het huishouden. Maar ze zorgde ook voor liefde, voor warmte, voor gezelligheid. Voor sfeer.En zo zorgde ze voor een thuis. Een plek om je thuis te voelen. Lenie. Zorgzaam. Zo was ze ook drie ochtenden in de week aan het werk in Katwijk. In de onderofficiersmess van de marine. Zorgen voor mensen. Zorgen -met liefde- voor mensen. Maar nu is dat allemaal voorbij. En wat zich dan nu op de voorgrond dringt, dat is verdriet. En een heleboel vragen."

Armoede in het Leiden van de 18e eeuw

De armoede in het Leiden van de 18e eeuw was groot, maar mensen stierven niet van de honger, ook niet na 1780. Voor wat de familie Van den Bos betreft, heb ik daar ook geen voorbeelden van gevonden. Hongeroproeren kwamen in de tweede helft van de 18e eeuw in Leiden niet voor. Wel waren er hongeroproeren in 1709 en 1740. Mensen kwamen toen in opstand omdat de graanprijzen sterk stegen en omdat ze als arme klanten vaak heel onbetamelijk behandeld werden door de winkeliers. Er was zeker armoede in de 18e eeuw in Leiden, maar de koopkracht daalde niettemin veel minder sterk dan tot dusver werd aangenomen. De broodprijs bleef door de bank genomen vrij stabiel gedurende deze periode. Wel verlieten velen de stad in de loop van de 18e eeuw omdat de lakenindustrie goeddeels in verval raakte. Telde Leiden in 1670 nog zo'n 70.000 inwoners, in ca. 1760 was dit aantal gedaald tot nog slechts zo'n 30.000 inwoners. Er was veel drankmisbruik en ook overspel en prostitutie namen hand over hand toe.

Ons bezoek aan het Prinsenhof te Delft op 27 mei 1984

Op zondag 27 mei 1984 bezochten we het Prinsenhof te Delft. Hier was een expositie naar aanleiding van de 400e sterfdag van Willem van Oranje (1533-1584), de vader des vaderlands.We zagen onder meer de kogelgaten in de muur in de hal beneden, veroorzaakt door het moordwapen van Balthazar Gerards. Voorts beelden op video van de totstandkoming van de televisieserie die in 1984 over het leven van Willem van Oranje werd uitgezonden met Jeroen Krabbe in de hoofdrol . We zagen de vele kostuums die in de serie gebruikt waren. Yan Tax, kostuumspecialist van de BRT, vervulde een hoofdrol bij de aankleding van de 61 acteurs en actrices. Op de schermen zagen we bovendien werkopnamen e.d. Het was een leuk uitstapje die zondag in mei 1984, bijna al weer 25 jaar geleden volgend jaar. Dit jaar vindt er forensisch onderzoek plaats naar de moord. Eerder werd hierover in het NOS-journaal bericht.

11 November 1918-het einde van de Eerste Wereldoorlog

Vandaag is het precies 90 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Eerste Wereldoorlog en de wapenstilstand werd getekend. Het was de tijd van de Spaanse griep in ons land. De vrede zou pas met de Vrede van Versailles in 1919 een feit zijn. Ik vraag me af hoe overgrootouders Van den Bos de jaren 1914-1918 hebben beleefd. Nederland mocht dan wel neutraal zijn geweest en niet hebben deelgenomen aan oorlogshandelingen, mensen ervoeren de oorlog desondanks, al was het maar vanwege de rantsoenering en de vlucht van vele Belgen naar Nederland. Overgrootmoeder Van den Bos was tijdens de mobilisatie rond 1915 werkzaam in een tweetal cafe's. In oktober 1917 huwde zij met Denijs van den Bos, destijds militair bij de Landstorm. Denijs van den Bos is ook in militair uniform getrouwd. Op 12 maart 1918 werd hun zoon Denijs jr., onze grootvader geboren. En dat allemaal nu 90 jaar geleden.

Rouwdienst Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar (vervolg)

Nog een keer sta ik stil bij de rouwdienst voor onze moeder op 2 december 1997. Het is op 27 november a.s. precies 11 jaar geleden dat onze moeder overleed. Rianne Veenstra sprak de volgende tekst op die 2e december 1997: Ergens schrijft een kind: Waarom moeten mensen doodgaan? Mensen die ik heel goed ken Mensen moeten bij me blijven Al die tijd dat ik er ben Waarom moeten mensen doodgaan? Mensen die ik aardig vind Waarom moet mijn moeder doodgaan En waarom soms een heel klein kind? Waarom maken mensen oorlog schieten mensen op elkaar? Waarom werd mijn opa tachtig en mijn vriendje maar tien jaar? God, snap jij nou al die dingen: oorlog, dood, pijn en verdriet? Of moest je net als ik soms huilen en weet je het soms ook even niet?

Kerkvader Augustinus (354-430)

Tijdens de rouwplechtigheid voor onze moeder Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar op 2 december 1997 werd de volgende aan kerkvader Augustinus (354-430)toegeschreven tekst voorgelezen: Huil niet. Ik ben slechts naar de andere kant. Ik ben mezelf, jij bent jezelf. Wat we voor elkaar waren, zijn we nog altijd. Noem me zoals je me steeds genoemd hebt. Spreek tegen me zoals vroeger, op dezelfde toon, niet plechtig, niet triest. Lach om wat ons samen heeft doen lachen. Denk gewoon aan mij. Spreek mijn naam uit thuis, zoals je altijd gedaan hebt. Zonder hem te benadrukken, zonder zweem van droefheid. Het leven is wat het altijd is geweest. De draad is niet gebroken. Waarom zou ik uit je gedachten zijn? Omdat je me niet meer ziet? Nee, ik ben niet ver, ik ben juist aan de andere kant van de weg. Zie je, alles is goed. Je zult me steeds weer opnieuw ontdekken, je zult me steeds weer terugvinden. Dus droog je tranen en huil niet. Ik ben dichtbij.