Vakantie in Putten 1959

Het was in de jaren vijftig dat het gezin Van den Bos een aantal malen zijn vakantie in Putten doorbracht. Trudy vertelde me dat het gezin met een laadauto van Oom Jacques naar Putten is gereden in 1959. Bij thuiskomst gebaarde vader Nijs zijn vrouw en kinderen de auto te verlaten voordat ze in de Kersenstraat terugkwamen. Daar schaamde hij zich voor. Janny wist me te vertellen dat het gezin Van den Bos verscheidene malen in Putten op vakantie is geweest, ook een keer in Apeldoorn. Vader Nijs hield minder van zon en strand dan zijn vrouw. 'Hij hield meer van de bossen', aldus Janny. Zo kon het gebeuren dat het gezin de zomers in Katwijk soms afwisselde met vakanties in het Nederlandse binnenland. Ook Apeldoorn en Ede zouden op die manier ooit zijn bezocht door de familie. In juli 1959 trouwden Jaap en Coby en was het gezin ook in Putten. Vader Nijs bezocht wel de bruiloft van zijn zuster, dit jaar 50 jaar geleden. Nog van harte gefeliciteerd!!

Denijs van den Bos (1859-1913) 150 jaar geleden geboren

Het is dit jaar 150 jaar geleden dat onze betovergrootvader Denijs van den Bos werd geboren. Op 12 november 1859 kwam hij ter wereld, precies in het jaar waarin Charles Darwin zijn grote boek ' On the origin of species' publiceerde. Over de jeugdjaren van Denijs is ons niet bijster veel bekend. Wel weten we dat zijn in 1852 geboren broertje Johannes Franciscus op 11 oktober 1859, een maand voor de geboorte van Denijs, is overleden. Hij was toen nog maar 7 jaar oud. Denijs kwam op 12 november 1859 om half elf 's ochtends ter wereld. Dat hij overleefde mag opmerkelijk heten. Door een cholera-epidemie was de kindersterfte onder zuigelingen ongewoon hoog dat jaar. Mogelijk is Denijs aan het eind van de jaren zeventig van de 19e eeuw in militaire dienst geweest. Het was in dezelfde tijd dat hij in contact kwam met de Leidse Suzanna van Rooyen. Met haar trad hij op 30 november 1881 om tien uur 's ochtends in het huwelijk. Ik hoop nog meer over onze betovergrootvader te weten te komen en zal u daarover spoedig meer laten weten. Ik wil deze voorvader van ons dit jaar graag eens wat meer in het zonnetje zetten. Per slot van rekening is het 150 jaar geleden dat hij werd geboren.

Market Garden 65 jaar geleden

In september 1944, deze maand 65 jaar geleden, vond Operatie Market Garden en de Slag om Arnhem plaats. Die operatie mislukte en als gevolg daarvan duurde de Duitse bezetting van ons land langer dan gedacht. Het verraad van de operatieplannen 'Market Garden' was volgens historicus Lou de Jong niet de oorzaak van hun mislukking, maar verraden is de operatie wel. Chris Lindemans, alias 'King Kong', heeft die plannen aan de Duitse Abwehr doorgegeven. Hij heeft belangrijke informatie over Market Garden op 15 september 1944 in Driebergen verraden aan de Duitse contraspionage. Eind 1944 werd Lindemans door de Britse militaire politie gearresteerd. Volgens de parlementaire enquetecommissie, die na de oorlog onderzoek deed naar de kwestie-Lindemans kan Lindemans 'Market Garden' niet verraden hebben. Ook prins Bernhard was die mening toegedaan.

Leiden rond 1800

Rond 1800 leefde 2/3 van de Leidse bevolking op of onder de armoedegrens of het bestaansminimum. Het aantal pro Deo-huwelijken in de periode 1761-1794 bedroeg 62%. Dat was nog hoger in de jaren 1700-1750. In de loop van de 18e eeuw nam het aantal middeninkomens dus toe. Rond 1750 was 17% van de bevolking arm, in 1815 kon 40% van alle huisgezinnen het lantaarn- en brandspuitengeld niet opbrengen. Excessieve duurtejaren waren 1795-1796, 1800-1801, 1811 en 1816-1817. Ook de familie Van den Bos had in deze jaren moeite de eindjes aan elkaar te knopen.

De familie Van den Bos en de politiek

Zo rond mijn tiende of elfde jaar moet het geweest zijn dat ik veelvuldig de krant begon te lezen. Dit werd aangemoedigd door de school waarop ik zat en het heeft mijn belangstelling voor politiek en geschiedenis gewekt. Ook onze familie had altijd al wel belangstelling voor politiek en geschiedenis. Grootvader Denijs van den Bos was een sociaal-democraat in hart en nieren en in de jaren vijftig werd met name op Drees gestemd. Drees, de naoorlogse premier van Nederland die regeerde van 1948 tot 1958. Het was Drees die als wethouder met een andere voorouder van ons: Nicolaas van den Eijkel in de jaren dertig op de foto ging. Grootvader Denijs van den Bos kwam uit een christelijk gezin, hoewel zijn grootvader Denijs van den Bos(1859-1913) bekend zou hebben gestaan als 'die rooie'. Zijn ouders stemden CHU, maar veel CHU-ers maakten in de naoorlogse jaren met de doorbraak de overstap naar de PvdA. In de jaren zestig raakte mijn vader sterk politiek betrokken. In 1966 moet het geweest zijn dat hij op de publieke tribune plaatsnam in het Tweede Kamergebouw aan het Binnenhof. Daar debatteerde Den Uyl, toenmalig minister van economische zaken. Het was in de jaren tachtig dat grootouders Van den Bos een uitzending bijwoonden van VARA's In de rooie Haan. Daarin zat toen VVD-prominent Hans Wiegel, een man die ze verfoeiden om zijn politieke denkbeelden, maar die ze ook best waardeerden om zijn scherpe debatteerstijl. In 1986 was Den Uyl voor een verkiezingsbijeenkomst in Leiden en we zijn daar toen met mijn vader geweest. In 2006 was ikzelf in de Tweede Kamer en kon ik vanaf de publieke tribune al die politieke kopstukken met eigen ogen van nabij aanschouwen. 'Geschiedenis in wording' zal ik maar zeggen. Politiek en geschiedenis, het waren en zijn boeiende thema's en ik kan nu al niet wachten op Prinsjesdag.

Karigheid troef in de jaren vijftig

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog was het in veel Nederlandse huisgezinnen karigheid troef. Men moest zuinig aan doen, veel was in die eerste naoorlogse jaren nog op de bon en de lonen stegen nog niet zo hard in die eerste tijd. De Nederlandse huisvrouwen budgetteerden nauwgezet en noteerden al hun uitgaven in een huishoudboekje. Velen hadden het niet breed. Ook in huize Van den Bos moest men het zuinig aandoen, al kwamen de kinderen nooit iets tekort. A.s donderdag besteedt het televisieprogramma 'Andere Tijden' aandacht aan die karige tijd. 'Als elke cent telt' heet het. Gaarne aanbevolen.

Dolle Dinsdag: 5 september 1944

Vandaag is het precies 65 jaar geleden dat de val van Duitsland een feit leek en de bevolking zich op veel plaatsen in Nederland gedroeg alsof de bezetter al was verdwenen. Dr. Lou de Jong wijdde in deel 10A van zijn 'Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog' een heel hoofdstuk aan 'Dolle Dinsdag.' Kritiek kwam hier op het feit dat hij in dat hoofdstuk te veel de indruk wekte dat de berichtgeving van Radio Oranje de jubelstemming had veroorzaakt. NSB-ers vluchtten op 5 september 1944 gepakt en gezakt oostwaarts. 'Op het Levendaal zag je ze lopen, met hun spulletjes op karren en kinderwagens vluchtten ze de stad uit', aldus een ooggetuige. Overal in het land gingen geruchten dat geallieerde tanks naderden. In Haarlem heette het dat Leiden al bevrijd zou zijn. In Leiden ging het verhaal dat de geallieerden Rijswijk al hadden bereikt.Breda zou bevrijd zijn en mensen liepen met oranje bloemen op, radio's werden tevoorschijn gehaald en iedereen werd onvoorzichtig.In Leiden zag je overal in de stad vlaggen hangen. Op de Breestraat speelden zich 'wilde vreugdetonelen' af. Maar toen moest voor het westen van ons land en voor Leiden in het bijzonder het ergste nog komen: de Hongerwinter.

Johannes Bavelaar 110 jaar geleden geboren

Vandaag, 4 september 2009, is het 110 jaar geleden dat onze grootvader Johannes Bavelaar, de nestor van de Leidse kappers, werd geboren. Graag wil ik u vandaag ter gelegenheid van zijn geboortedag een anekdote vertellen over onze grootvader uit de zomer van 1956. Want het zal eind juli/begin augustus 1956 geweest zijn dat Anna en Jan, vergezeld van hun dochter Leny naar Zuid-Limburg afgereisd zijn per touringcar. Het was 's avonds laat dat men er arriveerde. Bij aankomst zou onze grootvader Jan naar het toilet zijn gegaan, maar kon hij bij terugkeer zijn kamer niet meer vinden. Hij is toen een paar verkeerde kamers binnengewandeld, in een der kamers verbleven twee jonge meisjes. Omdat hij de weg niet terug kon vinden, is hij maar in de gang op een bank gaan zitten. Anna, zijn vrouw en onze grootmoeder, enige tijd in onzekerheid gelaten, riep later boos: 'Vent, waar blijf je?' Ongeveer een week is het gezin bij de familie Smeets te gast geweest en men heeft onder meer uitstapjes gemaakt naar Luxemburg, Duitsland en het Drielandenpunt. Mogelijk heeft men ook de Pietersberg en de grotten in Valkenburg bezocht. Smeets had overigens een slagerij en was daarnaast pensionhouder.

Leiden rond 1700

Leiden groeide tussen 1600 en 1700. Had de stad in 1600 nog zo'n 22.000 inwoners, in 1700 waren dat er 53.000. In 1700 werden 85.000 stuks laken geproduceerd. Toch beweegt Leiden zich rond 1700 in een neerwaartse richting. De stijgende lijn veranderde sinds 1670 in neerwaartse richting. Er is een teruggang in de totale textielproductie. En in 1670 telde Leiden nog zo'n 63.000 inwoners. De straten waren in 1700 schoner dan voorheen omdat ze verhard waren, maar het water in de grachten was smeriger. De grachten stonken.