Oudjaar

Het is weer oudjaar. Het eind van een bewogen jaar, het jaar van de economische crisis en van de dood van Michael Jackson, de king of pop. Ook het jaar van de aanslag op de koninklijke familie. Het is tevens het eind van de jaren '00 van de 21e eeuw. We staan aan de vooravond van een nieuw decennium-benieuwd ben ik naar wat ons dit komende decennium te wachten staat: de jaren '10. Vanmiddag keek ik naar een programma op de televisie over de oudejaarsconferences van Wim Kan, een programma dat me met weemoed vervulde. Sinds 1954 was Wim Kan op de radio te beluisteren geweest, sinds 1973 was hij op televisie. Mijn vader was een groot fan van Wim Kan. Als Wim Kan op de buis was, moest het stil zijn in huis. In 1973, 1976 en 1979 was Kan er met zijn oudejaarsconference, in 1981 verscheen hij in de 'Alles is anders show' van Aad van den Heuvel opnieuw met een conference en op oudejaarsavond 1982 was hij er met zijn laatste show die niet helemaal vlekkeloos verliep. Wim Kan overleed in september 1983. Een groot kunstenaar was heengegaan! In de jaren daarna verzorgden met name Freek de Jonge en Seth Gaaikema de oudejaarsconferences, vanaf 1989 was er Youp van 't Hek die ook de goedkeuring van mijn vader kon wegdragen. Inmiddels is een nieuwe generatie cabaretiers opgestaan met Lebbis en Jansen en Jan-Jaap van der Wal als voornaamste exponenten. De laatste verzorgt de conference van dit jaar. Een heel fijne jaarwisseling gewenst! En een goed begin van 2010!

Jansje van den Bos over haar trouwdag in 1942

In de jaren '90 interviewde ik onze grootmoeder over haar huwelijksdag op 5 augustus 1942. Ze sprak toen als volgt: 'Het was druk op het stadhuis. Veel ooms en tantes, voorzover de ooms niet hoefden te werken. Ik had van mijn vader en mijn moeder en mijn schoonmoeder een bed gekregen. Een veren bed. Dat was een bed dat ze konden overnemen en daar hebben ze drie delen van laten maken. Vroeger werden er nog echt bedden gemaakt. Ik was verder al een beetje aan het sparen. We hadden al een keukenuitzet en een glasservies. Ik kreeg wat borden en ik kreeg wat theedoeken. Je was er wel blij mee. Drank had je haast niet, want dat kon je niet meer krijgen. De broers en zusters gingen mee naar de voorstelling van Kohler. Ik heb geen idee hoeveel dat kostte. Ja, en toen was het over, want 's avonds kon je geen muziek maken. 's Avonds moest je verduisteren, dus 's avonds kon je niets klaarmaken. Je moest om 8 uur binnen zijn. Familie kon 's avonds niet blijven. Ze kwamen lopend of per fiets.'

De familie Van den Bos en de wereld van de film

Het is weer kersttijd- de tijd van het kindeke Jezus, maar ook van de vele mooie shows en kerstcircussen op televisie. De glitter en glamour en de wereld van de film.Hollywood! Prachtig om te zien vaak. Zeker een wereld van buitenkant, maar ook een wereld om bij weg te dromen. Onze familie houdt enorm van film. Grootmoeder Jansje van den Bos ging als jong kind al naar de film. Ze zag in de jaren dertig de films met Emil Jannings en Peter Lorre, de door haar bewonderde Duitse acteurs. Ze zag de films van de Oostenrijkse cineast Fritz Lang.In de oorlog keek ze naar films met Marika Roekk en Zarah Leander, de grote vedetten in die tijd. Na de oorlog bracht ze haar voorliefde voor film over op haar kinderen en zag ze de grote Hollywood-acteurs en actrices uit de hoogtijdagen van de film. Ze zag eerder al Gary Cooper, Clark Gable en Humphrey Bogart. Ze had een voorliefde voor Jean Gabin en Simone Signoret, de grote sterren van het Franse filmdoek! Haar zoon Aad ging met name naar de vele westerns en James Bond-films, waaronder 'The good, the bad and the ugly' en 'From Russia with love' in de sixties. Ook Janny, Betty en Trudy houden van film en Hollywood. Moeder Jansje keek vaak naar Charlie Chaplin en Laurel en Hardy. Ze wist de titels van films met Greta Garbo, Marlene Dietrich en Bette Davis te noemen. Befaamd waren de films met Sir Alec Guinness, John Gielgud en Laurence Olivier. Een wereld om bij weg te dromen! Belangstelling voor kunst en film heeft de familie Van den Bos zeker!

Lena Dieuwertje van den Bos 65

Vandaag, 22 december 2009, is een historische dag. Vandaag zou onze moeder de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Leny 65. Wat hadden we een jonge moeder! Op dagen als vandaag mis je haar toch weer extra. Nu koesteren we de mooie en fijne herinneringen aan haar en aan onze vader. Kreeg gisteren een mailtje van Rianne Veenstra die herinneringen ophaalde aan de Van der Tasstraat. Leny, mijn moeder, met opgestoken haar en een lachend gezicht. Fijne jaren die niet meer weerkeren. Maar ja, zo is het leven en dat hebben we ook te accepteren. Toch fijn dat we met al onze herinneringen een basis hebben om mee vooruit te kunnen. Met die herinneringen kunnen we immers nog jaren vooruit!

Tweede sterfdag Arie van den Bos(1945-2007)

Vandaag, 21 december 2009, is het twee jaar geleden dat onze zo beste vader Arie van den Bos van ons heenging. Het gebeurde vlak voor kerstmis 2007, een afschuwelijke periode in ons leven. Onze zo beste vader werd aan het eind van de bezettingstijd geboren op 15 mei 1945. Hij was een goede vader voor ons, altijd zorgzaam en hardwerkend. Daarom hebben we eigenlijk ook alleen maar goede herinneringen aan hem. Hij was een sociaal voelende man die altijd het beste voorhad met anderen. Vandaag staan we stil bij zijn leven en dood. Rust in vrede, beste vader!

De familie Van den Bos en de jaren 1820

De jaren 1820 zijn tot de verbeelding sprekende jaren. Het waren de hoogtij-jaren van de Romantiek. Het waren echter ook jaren die met name in Nederland gekenmerkt werden door een zekere matheid. Er heerste een jansaliegeest. Zo zag bijvoorbeeld het oostelijke gedeelte van Leiden er in 1820 treurig uit. Hoe verging het onze voorouders in de jaren 1820? Hoe beleefden zij de strenge winter van 1822-1823? Hoe vierden zij het kerstfeest dat jaar? We mogen aannemen dat ze nog geen kerstboom in huis haalden toen. Het optuigen van de kerstboom is een gebruik dat meer algemeen pas aan het eind van de 19e eeuw in zwang kwam. Aan het begin van de 19e eeuw gebeurde dat al wel in kleinere kring in kerken en aan het hof van de Oranjes. Op zondagsscholen gebeurde dit ook al wel in de loop van de 19e eeuw. We mogen wel aannemen dat het gezin Van den Bos naar de kerk ging met kerst. Maar voor het overig waren de jaren 1820 voor de familie toch niet zulke fijne jaren. Op 21 december 1827 overleed moeder Maria van den Bos-Taverne, nog geen 55 jaar oud. Verder waren de jaren 1820 jaren waarin de grote Britse romantische dichters Keats, Byron en Shelley heengingen. John Keats overleed op 23 februari 1821, hij werd slechts 26 jaar. Op 8 juli 1822 verdronk de dichter Percey Bysshe Shelley bij Viareggio, waar hij ook op het strand gecremeerd is in het bijzijn van lord Byron. Op 19 april 1824 ging deze laatste heen. Hij was in 1788 geboren. In 1824 werd ook de 9e symfonie van Beethoven voor de eerste maal uitgevoerd in het Weense Kaertnertheater en in 1825 pleegden Russische officieren een staatsgreep, de Dekabristenopstand. De Peloponnesos en Midden-Griekenland worden in 1827 zelfstandig onder Ioannis Kapodistrias. In Nederland ontstaat het Reveil, een protestantse beweging die streeft naar religieuze verdieping.

De Efteling

In de gratis verspreide krant de Metro las ik gisteren dat de Efteling wel vaart bij de economische crisis. Het aantal bezoekers is in het crisisjaar 2009 toegenomen. Er zouden dit jaar 4 miljoen bezoekers geteld zijn. Ik moest meteen denken aan de keren dat wij in de Efteling waren. Dat moet begin jaren zeventig geweest zijn, toen we er een Lange Jan kochten. Ook in 1974 zijn we er geweest, toen met Trudy, Colette en Anton. Cindy bleef toen als baby in de Kersenstraat. Er bestaan nog filmopnamen van die keer in 1974. Verder waren we er in 1982, toen de in 1986 overleden Willem Ruis er ook optrad. 'Mensen zoeken verstrooiing tijdens de crisis', zegt bestuursvoorzitter Bart de Boer over de toeloop naar de Efteling dit jaar.

Sigmund Freud (1856-1939) en de drijfveren van onze voorouders

Hoe waren de Van den Bossen uit onze familiegeschiedenis? Hoe dachten ze, welk karakter hadden ze? Van een aantal van hen is dat bekend, maar hoe verder we terug proberen te gaan in de tijd, hoe minder we weten van hun eigenlijke drijfveren. Er bestaan van de in 1814 geboren Jan van den Bos bijvoorbeeld geen egodocumenten. Wat voor karakter deze voorouder van ons had is dus niet bekend. Had hij een sterke wil? Was hij eigenzinnig?Of was hij juist erg meegaand? De man die de grondlegger van de psycho-analyse en psychiatrische wetenschap heet te zijn, was Sigmund Freud, hij is de vader van de psycho-analyse. De psycho-analyse is nu uit de mode, maar zelf heb ik er grote belangstelling voor. Ik heb iets met Freud, ook al wordt hij door sommigen hedentendage verketterd als een charlatan. De menselijke geest is interessant. Wat beweegt mensen? Wat zijn hun drijfveren? Waarom gedragen we ons zoals we ons gedragen? Wat is gekte? Freud (1856-1939) probeerde daar een antwoord op te formuleren. Hij woonde en werkte in het Wenen van het fin de siecle, Berggasse 19, een hoog, in 1891 nog een nieuwbouwpand met maar liefst elf kamers. Daar ontving hij zijn patienten en daar woonde hij ook met zijn vrouw en zes kinderen. Sigmund Freud, grondlegger van de psychiatrie als vak.Hij bezocht de koffiehuizen in het Wenen van het fin de siecle: Cafe Landtmann, Cafe Korb en ook wel Cafe Imperial. Op 4 november 1899 publiceerde hij zijn baanbrekende studie over dromen: Die Traumdeutung. Dromen worden door Freud gezien als belangrijke informatiebronnen voor menselijke behoeften. Wat waren de dromen van onze voorouders? Wat waren hun wensen en verlangens? Jammer dat we daar nooit meer een antwoord op krijgen. Er is gewoonweg te weinig materiaal over. Freud vluchtte in juni 1938 naar Londen, omdat de nazi's Wenen voor de oorlog schoonveegden van joodse intellectuelen. In 1939 overleed Sigmund Freud op 83-jarige leeftijd. Zowel in Londen als Wenen zijn musea over Freud te bezoeken en bezichtigen. In Londen staat zijn beroemde sofa.

Armoede en arbeid; Leiden's 19e eeuw

Kenmerkend voor Leiden in de tweede helft van de 19e eeuw is de niet geringe bevolkingstoename van ruim 36.000 in 1851 tot ruim 45.000 in 1895. (Statistieken betreffende de Leidse bevolking uit het gemeenteverslag; bibliotheek gemeente-archief) Het mag duidelijk zijn dat dit van invloed was op de sociale structuur van de Leidse bevolking, met name op die van de beroepsbevolking. In de periode 1868-1894 steeg het aantal mensen dat werkzaam was in beroepen en bedrijven. Een ontwikkeling die samenhangt met het verhoogd aantal mensen dat dientengevolge meer voedsel, kleding en huisvesting ging 'consumeren.' Het aantal broodverkopers, vleeshouwers, kleer- en schoenmakers en timmerlieden nam gedurende de tweede helft van de 19e eeuw flink toe. Een groep die we zeker niet over het hoofd mogen zien was de groep van administratieve krachten, zoals de boekhouders, klerken en aanverwant kantoorpersoneel. De groei van de 'bureaucratie' werd mede in de hand gewerkt door de toename van het aantal bedrijven. Alles welbeschouwd kunnen we met recht constateren dat gedurende de periode 1850-1900 de dienstensector aanzienlijk groeide. De al eerder gemaakte opmerking dat de scherpe tweedeling van proletariaat/fabrikanten hier niet opgaat, is mede een gevolg van het feit dat juist de beroepen in de dienstensector zich zo ontwikkelden.

Familienamenbank

Het Meertensinstituut heeft de afgelopen week de familienamenbank op internet gelanceerd. Dat naamkunde populair is in het Nederland van 2009 werd bewezen door het feit dat de site al meteen plat lag.Ik heb meteen maar even op onze eigen familienaam gezocht. Er waren in 2007 6070 mensen die de naam Van den Bos droegen. De naam Van den Bos is een adresnaam en deze naam komt het vaakst voor in Noord- en Zuid -Holland, hoewel de naam ook algemeen in andere delen van Nederland voorkomt. Ik heb ook gezocht op Bordoduijck, maar die naam is niet in het register opgenomen en komt er niet in voor. In 1947 werd een volkstelling gehouden onder de 9 miljoen inwoners van Nederland destijds. Toen waren er ongeveer 4000 mensen met de familienaam Van den Bos.

Armoede en arbeid;Leiden's 19e eeuw

De maatstaven die Marx hanteert bij zijn indeling van de bevolking zijn op zich zeer bruikbaar, echter niet voldoende om een meer realistisch beeld te krijgen van de Leidse samenleving in de periode 1800-1900. Weber (1864-1920), een Duits socioloog, lijkt me wat dit betreft een duidelijk realistischer visie te hebben. Hij gaat uit van drie groepen: klassen, statusgroepen en partijen. In deze theorie wordt een klasse gedefinieerd als een groep mensen met gelijke kansen in het economisch stelsel. Een statusgroep is een groep mensen die zich kan beroemen op een bepaald prestige of aanzien, terwijl een partij een groep mensen herbergt die een hoeveelheid macht heeft. Nu moet men niet denken dat de maatstaven die Weber hanteert de enig mogelijke zouden zijn. Tal van andere zijn denkbaar: opleidingsniveau, raciale afkomst, taal of dialect, godsdienst en ga maar door. Wel moet men dan eerst nagaan of bijv. raciale afkomst een zelfstandig verschijnsel, dan wel een afhankelijke factor is. De ervaring leert dat wanneer men hoog op de inkomensladder staat in negen van de tien gevallen ook op andere sociale ladders een niet onredelijke plaats krijgt toebedeeld. Als praktisch voorbeeld kan in dit verband opgemerkt worden de verhoogde kans die er bestaat een hoger ambt te bekleden wanneer meer en hoger onderwijs wordt genoten.