De winter van 1928/1929

De winter van 1928/1929 was een strenge winter.In januari 1929 was het al ijzig koud, maar in februari begon het hier te lande op de Noordpool te lijken.Op 12 februari 1929 brandde het Leidse stadhuis tot de grond toe af en op 14 februari vroor het maar liefst 19 graden.Er stond een ijzige wind, de rivieren vroren dicht en het Leger des Heils in Haarlem deelde gratis warme koffie uit aan de daklozen daar.Er kwam zelfs straatverwarming.Geertruida van den Bos-Nievaart over die winter en de stadhuisbrand in maart 1990:’ Jacques was pas geboren.Ik heb de stadhuisbrand zelf niet gezien.Ik kon toen niet weg.Maar mijn buurman was brugwachter en die had nachtdienst gehad en die tikte tegen de muur:’Het stadhuis staat in brand.Gaan jullie eens kijken!Toen werkte mijn schoonmoeder nog bij Dros.Ik had de kinderen van boven binnen bij de kachel.Ze hebben op de grond gelegen,zo’n strenge winter was het.Ze hadden gezegd: de kinderen vriezen dood boven.’

Betty en Fer 44 jaar getrouwd!

Op 20 mei is het precies 44 jaar geleden dat Betty en Fer elkaar het ja-woord gaven.Er zijn de afgelopen weken door Betty foto,s beschikbaar gesteld van die bewuste 20e mei 1976.Kleurige, bonte foto,s van een kleurrijke trouwdag.Wat waren we nog jong en wat is de tijd sindsdien omgevlogen! De toekomst lag nog open en de wereldproblemen leken toen nog overzichtelijk.Later stapelden zich die pas echt op.Betty en Fer, van harte gelukgewenst met jullie trouwdag en lang leve het bruidspaar!

Arie van den Bos 75

Morgen, vrijdag 15 mei 2020, is het precies 75 jaar geleden dat onze vader, broer, opa, zwager en oom Arie van den Bos ter wereld kwam.Dat gebeurde op 15 mei 1945, 10 dagen na de bevrijding van ons land.Aad mocht deze 15e mei 2020 helaas niet meer beleven.Hij overleed op slechts 62-jarige leeftijd op 21 december 2007, nu alweer bijna 13 jaar geleden.We beaten goede herinneringen aan onze zo dierbare vader.Het is diep triest dat hem slechts een zo,n kort leven beschoren was.Maar we houden zijn herinnering levend, met mooie verhalen over zijn leven, schrijvend en pratend over zijn nalatenschap.Hij heeft niet voor niets geleefd- hij heeft een steen verlegd in een rivier op aarde, zoals ook de tekst luidde van het lied dat tijdens de crematieplechtigheid in december 2007 voor hem werd gespeeld.

De Duitse invasie:10 mei 1940

Morgen, 10 mei 2020, is het precies 80 jaar geleden dat het Duitse leger Nederland binnenviel.Er heerste in de dagen voor de Duitse inval in regeringskringen, maar ook daarbuiten een wensdenken dat de Duitsers de neutraliteit van Nederland ook dit keer zouden respecteren.De invasie kwam toch nog onverwacht.Majoor Bert Sas, de Nederlandse militair attaché in Berlijn had al een paar keer gemeld dat een Duitse inval ophanden was.Maar die was telkens afgelast.In de dagen voor de 10e mei probeerde hij de Nederlandse regering olv Jhr. De Geer alsnog te alarmeren, maar tevergeefs.Zijn noodkreet werd in de wind geslagen.Ook grootmoeder en moeder Jansje Schaft, toen nog niet getrouwd, maar wel verkering hebbend met Denijs van den Bos, was zich het naderende onheil nog niet ten volle bewust.Ze was op de avond van de 9e mei 1940 nog wezen dansen met haar verloofde.’ Dat is oefenen’, riep ze nog uit in de vroege ochtend van de 10e mei toen ze vliegtuiggeronk meende te horen.Vanaf 3 uur die nacht overschreden Duitse troepen de Nederlandse grens.Haar latere schoonmoeder, Geertruida van den Bos- Nievaart, de moeder van haar verloofde, was pas uit het ziekenhuis ontslagen na een operatie.Zij lag beneden in het pand aan de Leidse Ringkade, in een eenpersoonsbed in de nacht van de 9e op de 10e mei 1940.Ze vertelde daar in maart 1990 over:’ Opa sliep boven met de kinderen.En toen kwam hij naar beneden vliegen, want ik hoorde wel iets, maar ik dacht steeds dat het onweerde.Dat waren die kogels, zelfs op mijn plaats.En toen kwam mijn man naar beneden vliegen : We zitten in de oorlog, we zitten in de oorlog.’

Dirk Jacobus den Os (26 september 1881-februari 1945

Dirk Jacobus den Os was de broer van mijn overgrootmoeder Lena den Os (1876-1952), zoon van Johannes den Os en Neeltje de la Rie. Hij was de oom van onze grootvader Johannes Bavelaar (1899-1984).Dirk had jarenlang een pension in Leiden.Ook tijdens de bezettingstijd.Mijn belangstelling voor hem werd gewekt door het feit dat ik er bij toeval achterkwam dat hij in februari 1945 in Bergen-Belsen is omgekomen.Hij zou wellicht in de loop van 1944 door de bezetter zijn gearresteerd vanwege het feit dat hij joodse mensen in zijn pension had laten onderduiken.Mogelijk is ook hij verraden .Maar wanneer is hij gearresteerd? Wanneer kwam hij in Bergen-Belsen aan, heeft hij niet eerst ook in Westerbork, het doorgangskamp gezeten? Vragen die mij bezighouden.In Bergen-Belsen zijn tijdens de oorlog 70.000 mensen omgekomen: Joodse mensen, politieke gevangenen en zij die hulp boden aan Joodse mensen bijvoorbeeld.Vanuit Westerbork waar Dirk mogelijk ook nog heeft gezeten vertrokken tussen de zomer van 1942 en de zomer van 1944 85 treinen naar het oosten.Ik neem aan dat Dirk in de loop van 1944 in Bergen Belsen is aangekomen.Anne en Margot Frank zaten vanaf oktober 1944 ook in dat kamp.Het stond bekend om de tyfusepidemieen die er uitbraken.Denkbaar is dat Dirk ook tyfus heeft gehad en in de ziekenbarak is overleden.Verdr kwam hongrziekte veel voor.In het kamp kreeg men gemiddeld per dag voedsel met een verbrandingswaarde van slechts 500-600 calorieën.Het Rode Kruis stelt in een bericht dat Dirk tussen 4 februari en 28 februari 1945 in Bergen Belsen is omgekomen.Anne en Margot Frank stierven er in maart 1945.

De bevrijding in 1945

Op 29 april 1945 ging Operatie Manna van start.Britse Lancasters en Mosquito,s gooiden voedsel uit boven Leiden, Den Haag en Rotterdam.Op 1 mei voegden zich Amerikaanse B-17’s bij de missie (Operatie Chowhound) Vanaf 2 mei werd ook voedsel boven Schiphol, Haarlem, Alkmaar, Het Gooi en bij Utrecht uitgegooid.Op 5 mei 1945 was heel Nederland bevrijd.De bevolking was dolblij en vierde feest.Zo ook onze moeder en grootmoeder Jansje van den Bos- Schaft.Jaren later zei ze in een terugblik:’En toen de bevrijding aankwam zijn we wel het huis uitgelopen.Toen waren we net gek, zo blij waren we.Dat die vliegtuigen overkwamen en die gooiden voedsel uit.Toen zijn we met zijn allen,met een heel zooitje, de hele troep, toen gingen we - ik was in de Bronckhorststraat, met een heleboel buren, toen gingen we als een gek, toen liepen we naar het Zwarte Pad.Toen gingen we als een zot staan zwaaien naar die vliegtuigen.’