Kerstmis 2011

Gisteren hebben we het kerstfeest bij John en Brigitte gevierd. De voltallige familie was er aanwezig. Het was een bijzonder geslaagd kerstfeest met een gezellig samenzijn en heerlijk eten en drinken. Rob Vlieland en Brigitte hadden bijzonder veel werk gemaakt van de kerstmaaltijd. Ik had tomatensoep vooraf en daarna rollade met boontjes en aardappeltjes. Echt heel lekker. Verder hebben we nog veel met elkaar gesproken en had ik weer de nodige witte wijntjes achter mijn kiezen. Met Gerard spark ik over de economische crisis en later aan tafel over het misbruik in de katholieke kerk. Met Ed had ik gesprekken over geschiedenis en de geschiedenisquiz. Het was een kerstmis om aan terug te denken later. Het kerstfeest anno 2011, het jaar dat nu snel ten einde spoedt. Spoedig schrijven we nu het jaar 2012. Ik wens u allen alvast een heel fijne jaarwisseling toe en een voorspoedig begin van het jaar 2012. Fijn was het dat Betty het kerstfeest gisteren kon meebeleven. Zij was eerder die dag uit het ziekenhuis ontslagen. We wensen haar in het bijzonder veel gezondheid en al het goede voor 2012!!!!

Arie van den Bos 4 jaar dood

Vandaag is het vier jaar geleden dat onze zo beste vader van ons heenging. Op 21 december 2007 kwam hij te overlijden. Spoedig zal het 50 jaar geleden zijn dat onze beide ouders voor het eerst kennis met elkaar maakten bij de LOI. Dat gebeurde in de zomer van 1962. Daar ligt de basis van het gezin Van den Bos. Onze beide ouders zijn er niet meer. John en ik zetten hun traditie voort. Wij zullen aan hen blijven denken en de herinnering aan hen levend houden. Rust zacht, beste vader, lieve moeder!

De jaren '30

Algemeen wordt nu gesproken over een crisis die gelijkenissen vertoont met de jaren van de Depressie in de jaren '30. Er zijn inderdaad parallellen te trekken met toen. Na de beurskrach van 1929 verliet Engeland in 1931 de gouden standaard. Het internationale financiele systeem viel in 1931 uit elkaar en dit heeft het aantreden van Hitler in 1933 mogelijk gemaakt. Daarna volgde de Grote Depressie. Hoewel het internationale financiele systeem nu weer uit elkaar dreigt te vallen, kennen we nu anders dan toen een multipolair economisch systeem. China , India en Brazilie zijn groeimotoren en er is ook nu meer economische samenwerking. Toch dreigt ook nu nationalisme en protectionisme zoals de baas van het IMF afgelopen week nog zei. Ook zij waarschuwt voor jaren '30 toestanden. Ook nu zijn er populistische partijen die de crisis exploiteren voor eigen politiek gewin.

Het koninkrijk der Nederlanden 1813-2013

Over niet al te lange tijd bestaat het koninkrijk der Nederlanden precies 200 jaar. We kennen dan 200 jaar een koning of koningin in ons land. Op 30 november 1813 landde koning Willem I in Scheveningen. De geschiedenis van ons land in de afgelopen 200 jaar kunnen we indelen in tijdperken. Veelal wordt de naam van een koning of koningin aan zo'n tijdperk verbonden. We kennen de periode van de koperen koning Willem I van 1813 tot 1840, het tijdperk van de grillige koning Willem II van 1840 tot 1849. Hij werd in 1848 in een nacht van conservatief tot liberaal. Daarnaast hadden we de koning zonder macht: koning Willem III. Hij regeerde van 1849 tot 1890. Daarna brak het tijdperk van de koninginnen aan. Wilhelmina werd feitelijk al in 1890 koningin, maar omdat zij nog minderjarig was, trad haar moeder Emma op als regentes. Wilhelmina stond symbool voor het tijdvak tussen 1898-1948. Zij was de vorstin die stond voor het anti-fascisme en de strijd tegen de bezetter. Zij maakte de beide wereldoorlogen mee en speelde een rol in de crisis van de jaren dertig. Daarna was Juliana koningin. Zij was dat in de jaren 1948-1980. Juliana was de gewone koningin. Zij was ook de vredesvorstin. Ze had bepaald pacifistische ideeen. Ze was vorstin tijdens de periode van de wederopbouw na de oorlog, de tijd van de dekolonisatie en de uitbouw van de verzorgingsstaat. Verder maakte ze de democratiseringsgolf mee van de jaren '60 en de emancipatie in de jaren '70. Vanaf 1980 was Beatrix het gezicht van ons land. Zij is de zakelijke koningin. De vorstin van de immigratie en integratie. Ze maakte zich sterk voor tolerantie. Het was de tijd van de globalisering, de val van het communisme in 1989-1991 en de verdergaande Europese samenwerking. Verder de tijd van het islamterrorisme en de digitalisering. Ik hou het erop dat Willem-Alexander in 2013 koning zal worden. Hij zal de crisiskoning worden. Hij treedt aan in een tijd van een ongunstig economisch gesternte. Zo heeft iedere tijd zijn eigen vorst en volgen de verschillende tijdperken elkaar op. Voor wat betreft de familie Van den Bos: zij hebben gedurende de afgelopen 200 jaar ook al deze tijdperken beleefd. Jan van den Bos (1814-1867)leefde onder Willem I en Willem II en III, Denijs van den Bos (1859-1913) maakte Willem III, Emma en Wilhelmina mee en Denijs van den Bos (1896-1966) leefde ten tijde van het bewind van Emma, Wilhelmina en Juliana. Gedurende de 20e eeuw leefden: Denijs van den Bos(1918-1988), Arie van den Bos (1945-2007), Denijs van den Bos (1963) en Johannes Johnny van den Bos (1971)

Depressie dreigt in Nederland

Hoewel er een lichte opleving in de Verenigde Staten lijkt te zijn, vertoont de crisis nu toch al depressie-achtige kenmerken. De parallel met de jaren '30 dringt zich meer en meer op. Alom wordt nu gewaarschuwd voor een depressie in Nederland. We stevenen af op jarenlange economische stagnatie. De werkloosheid loopt op, de verzorgingsstaat wordt verder uitgekleed, de zorgkosten stijgen. Er is onrust over de pensioenen en er dreigt politieke onbestuurbaarheid. Ook is er een crisis op de woningmarkt. Donkere wolken pakken zich dus samen en een einde aan de crisis is dus niet in zicht. Hoe zal het verder gaan? We denken aan onze grootouders die de jaren dertig meemaakten en daarna nog een oorlog. Zij hebben het lang niet altijd gemakkelijk gehad. We hopen nu voor de toekomst op het beste!

Het jaar 1953

Het jaar 1953 was aangebroken en in februari 1953 was er de stormramp in Zeeland. De dijken breken door en Leny kan zich jaren later de beelden nog herinneren. Ze is een meisje van 8 als het gebeurt. In april 1953 gaat Leny naar de derde klas van de lagere school. Het is een kil voorjaar, op 11 mei vriest het nog enkele graden. Het contact met grootouders Van den Eijkel is goed te noemen. Grootvader Nicolaas van den Eijkel, woonachtig in Rijnsburg, verlaat in 1953 woningbouwvereniging Spinoza. Op 2 juni 1953 is het nog slechts 9 graden, maar eind juni is het zomer en wordt het 30 graden in ons land. In augustus is het vakantietijd en op 12 augustus wordt het bijna 31 graden. Koningin Juliana komt naar Leiden en bezoekt de speeltuin in de buurt waar Leny woont.

Lena Dieuwertje van den Bos 14 jaar dood

Vandaag, 27 november 2011, is het 14 jaar geleden dat onze lieve moeder van ons heenging. Ze was nog geen 53 jaar jong. Vandaag staan we stil bij dat heengaan, maar we vieren ook haar leven en zijn dankbaar dat we haar gekend hebben. Zo'n goede, lieve moeder. Ze stond altijd voor ons klaar. Ze zorgde zo goed voor ons. Veel te jong ging ze heen. We danken haar voor het feit dat ze ons, John en mij, het leven heeft geschonken. We gaan nu terug naar het jaar 1951 in haar leven. Haar kindertijd. In 1951 zaten de eerste zes jaren van haar leven erop en was de lagere schooltijd bijna aangebroken. Ze ging naar de christelijke Oosterstraatschool, de latere Koningin Julianaschool, vlakbij haar in de buurt. Op 3 april 1951 ging Leny voor het eerst naar school. Ze kwam in de eerste klas bij juffrouw Boehmer, een wat oudere onderwijzeres. Toen Leny nog maar pas op school zat, ging de klas op schoolreisje naar Rhenen-Ouwehand, Ouwehands dierentuin. Dat was op 20 juni 1951 of 20 juni 1952. Leny at kersen in de bus en werd daar misselijk van. Leny wordt de eerste tijd nog door haar moeder naar school gebracht, maar later loopt ze alleen. Het contact met haar grootmoeder blijft.

De bezettingstijd (vervolg)

Vandaag op mijn 48e verjaardag laten we onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) weer postuum aan het woord over de bezettingsjaren. Hij gaat verder:' Deze mensen gingen per fiets (zonder banden) of per handkar lopen naar Noord-Holland, Overijsel, Gelderland, Drente of men daar voedsel kon kopen met de kans dat wanneer men vlak bij huis was dit werd afgenomen door de zgn. landstormers. Toen de Duitsers nog meer mensen nodig hadden in de Duitse fabrieken (alle Duitsers moesten naar het front) gingen zij over tot razzia's, d.w.z. zij omsingelden een gedeelte of een gehele stad en dreven mannen tussen 18 en 45 jaar uit de woningen of de mannen werden op straat aangehouden. Dan werden zij op transport gesteld. Dikwijls ontvluchtten deze mensen het transport. Wanneer nu het woord razzia viel gingen veel mannen 's avonds slapen in een zgn. schuilhoek, oude pakhuizen bij boeren in de hooiberg en andere vernuftige dingen. Door brandstofgebrek, gas en electriciteit gingen de mensen bomen rooien, spoorbielzen stelen, oude kolen uithakken van locomotieven en andere dingen die verbrand konden worden. Licht werd gemaakt door in een potje olie een katoenpitje te laten drijven en aan te steken. Zo werden de laatste maanden van de bezetting doorgebracht door alleen te leven voor levensbehoud, zwervende of proberen wat eten te bekomen. De prijzen van buiten de bon aangeboden voedsel was hoog, doch geld kon men toch niet uitgeven zodat deze prijzen werden betaald. Toen dan ook de oorlog was afgelopen was er echt feest.'

Mijn eerste levensjaren-de jaren 1963-1967

Spoedig vier ik nu mijn 48e verjaardag. Maar hoe waren mijn eerste levensjaren? Ik probeer me voor te stellen wat er gedurende mijn eerste levensjaren door me heenging. Mijn oudste herinnering dateert uit 1965 toen we op maandag naar de stad gingen en ik van overgrootvader Van den Bos (1896-1966) een banaan kreeg soms als we hem zagen op de markt. Dat moet dus in 1965 geweest zijn, in januari 1966 kwam hij te overlijden. Verder herinner ik me de brancard die in oktober 1966 in de Trompstraat naar boven ging toen mijn vader bewusteloos was geraakt. Herinneringen uit de jaren 1965 en 1966, de jaren van het kabinet Cals. De jaren 1965 en 1966 waren de natste jaren van de 20e eeuw. Een gevoel van onbehagen maakte zich meester van een groot deel van de Nederlandse bevolking. Het was de tijd van Het Huwelijk, de opkomst van provo, de bouwvakrellen. De maatschappij was in beroering. De werkloosheid steeg wat. Lonen en prijzen explodeerden.

De bezettingstijd (vervolg)

Vandaag keren we weer met onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) terug naar de jaren veertig en wel naar het jaar 1944 om precies te zijn. Het was het jaar van de landing in Normandie op 6 juni 1944 en de Dolle Dinsdag in september. In diezelfde maand was er de Slag om Arnhem.Spoedig daarna zou het nog bezette deel van Nederland de hongerwinter tegemoetgaan. We laten onze grootvader weer aan het woord nu:' In juni 1944 was de landing in Normandie en de Amerikanen rukten op naar Belgie. Begin september kregen we de zgn. Dolle Dinsdag. Op deze dag gingen alle Duitsgezinde Nederlanders op de loop naar Duitsland. Ook veel Duitse firma's werden gesloten. Hierdoor gingen mensen op straat om te juichen, doch dit was te vroeg daar de geallieerden bij Arnhem teruggeslagen werden. Voedsel werd hier en daar nog met de trein en tram bij boeren gehaald, maar toen de geallieerden de treinen begonnen te beschieten vanuit de vliegtuigen werd dit te gevaarlijk. Toen ook de treinstaking een feit werd, zodat er geen kolen- en voedsel/materiaal werd aangevoerd, kreeg de Randstad het zwaar te verduren. Vele fabrieken werden gesloten waardoor veel mensen op straat kwamen te staan zonder werk, doch niet ontslagen anders moesten zij naar Duitsland.'

De bezettingstijd (vervolg)

Denijs van den Bos (1918-1988) vervolgt vandaag zijn relaas:' Ook werd de Engelse zender stiekem beluisterd en werden illegale blaadjes gelezen en doorverteld zodat de Duitse propaganda steeds minder werd geloofd en belachelijk gemaakt. Dit kon alleen onder goede bekenden gedaan worden. Na de val van Stalingrad en de terugtrekking van de Duitse troepen in Rusland kwamen er hardere maatregelen en de voedselvoorziening werd schaarser zodat vele mensen bij de boeren probeerden voedsel te kopen. Later, in 1944 zouden dat ruilingen worden met goederen en gouden en zilveren voorwerpen.'

De Waalse immigranten in Leiden

In zijn boek 'De gouden eeuw compleet' schrijft historicus A. Th. van Deursen onder meer over de trek naar Holland in de 17e eeuw. Hij schrijft dat we van Leiden weten dat tussen 1581 en 1621 het aantal immigranten globaal 28.000 heeft bedragen. De stadsbevolking steeg toen van ruim 12.000 naar 45.000 inwoners. De immigranten waren vooral Zuidnederlanders. In 1622 werd een volkstelling gehouden en de meerderheid van de bevolking was toen Zuidnederlands. De Zuidnederlanders woonden in Leiden in eigen woonwijken bijeen. De immigranten, zo schrijft Van Deursen, wilden zich niet onderwerpen aan de Spaanse heerschappij en namen daarom de wijk naar het noorden. Er heerste overigens grote armoede onder de Vlaamse, Brabantse en Waalse uitgewekenen. In de kerken werd wekelijks gecollecteerd voor de Waalse armen.

Bezoek aan Ootmarsum: 19 mei 1986

Op 19 mei 1986 bezochten we grootouders Van den Bos in Ootmarsum. Ik schreef die dag in mijn dagboek:'Vandaag, 19 mei 1986 zijn we per auto naar Ootmarsum gereden. Oma en Opa van den Bos verblijven er een week. Ze zijn er zaterdagmiddag aangekomen. Ze waren erg moe van de rit. Gisteren, zondag 18 mei 1986 zijn ze Ootmarsum ingegaan. Opa zei dat ze 20 jaar geleden in hetzelfde hotel zaten: De Kuiperberg. We kwamen vanmiddag om een uur in het hotel aan. Even gezeten en daarna naar Ootmarsum gelopen. Trimbaan genomen. Daarna terug. Rond de klok van vier uur-half vijf teruggereden. Naar Sassenheim waar we om zes uur begonnen te dineren in 'In de oude tol'. A.s donderdag gaan oma en opa naar Baumberge en Hohe Mark in Duitsland.'

Woonadressen van de familie Bordoduke in de 17e eeuw

Afgelopen week kwam ik er bij toeval achter waar de eerst bekende telgen van de familie Bordoduijck (Van den Bos) in de eerste Leidse jaren hebben gewoond. Na zijn huwelijk met Elisabeth Hannotteel in mei 1656 ging Pierre Bordoduke wonen aan de Middelweg. Daar moeten ook Marie, Jacob, Elisabeth, Jan en Pierre geboren zijn. In december 1667 huwde Pierre voor de tweede keer, nu met Rebecca Buck. Ze gingen toen wonen aan de Leidse Raamsteeg. Het is dus niet zo zeker of de familie in de Walenwijk heeft gewoond na hun aankomst in Leiden halverwege de 17e eeuw. Daar woonden veel Waalse immigranten samen.

De bezettingstijd (vervolg)

Vandaag laten we onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) weer postuum aan het woord over de bezettingsperiode. Hij ging verder:' Inmiddels werden steeds de rantsoenen minder en ook kwam er een schaarste aan goederen, waardoor de tegenstand van de overigens wel lijdzame bevolking steeds groter werd, waardoor groepen ontstonden van verzet. Deze groepen werden door de bezetters achtervolgd. Zo was ongeveer de stemming aan het einde van 1942 (de tijd waarin grootouders Van den Bos pas gehuwd waren). De gemiddelde weermachtssoldaten gedroegen zich in cafe, bioscopen en op straat over het algemeen correct, alleen werden zij niet geaccepteerd door het overgrote deel van de bevolking. Daarnaast waren er arrogante SS-ers, groene politie die helemaal geen goed deden in de ogen van de burgers.'

De crisis

Inmiddels is duidelijk geworden dat de economische wereldcrisis zich heeft verdiept. De crisis is vele malen ernstiger dan iedereen wel denkt en een nieuwe periode van groei en bloei zal mogelijk nog wel 10 jaar of langer op zich laten wachten. De kloof tussen arm en rijk wordt groter, de ongelijkheid neemt toe. En zo dreigt er een tweedeling in de samenleving te ontstaan.Mensen keren zich tegen de zelfverrijking van de bankiers in een nieuwe beweging: Occupy Wall Street. Anders dan in de jaren '30 van de vorige eeuw zijn de rijken van nu sterker uit de crisis gekomen. De VS heeft nu 14 miljoen werklozen, 46 miljoen Amerikanen leven onder de armoedegrens, 7 miljoen gezinnen hebben hun huis verloren en 11 miljoen huishoudens hebben een huis waarvan de waarde inmiddels lager is dan de hypotheekschuld. In Amerika en in de hele wereld lieten mensen gisteren hun onbehagen merken door te demonstreren tegen de financiele en politieke elite. De regeringsleiders, de politici weten veelal ook geen antwoord op de crisis. Vaak lopen zij achter de feiten aan. En vaak zijn ze gewoon onmachtig om op te treden. Er zou meer macht naar de EU en het IMF moeten. Daar moeten meer bevoegdheden naar toe. Maar de populistische partijen, waaronder de PVV, zijn juist tegen het geven van meer bevoegdheden aan de Europese instellingen. De crisis is dus nog lang niet ten einde.

Periodisering

Ieder leven bestaat uit verschillende fasen. We kennen de jeugdjaren, de middelbare leeftijd en de ouderdom. Niet ieder leven duurt even lang. Sommige mensen sterven jong of zijn met 50 al oud, anderen bereiken de respectabele leeftijd van 80 of 90 jaar. Levens kunnen we indelen in fasen en daar hoort een periodisering bij. Voor wat onze familie betreft kunnen we heel misschien een indeling maken in de jaren 1910-1939, 1944-1963/1967, 1971-1998 en 2000-heden. De jaren 1910-1939 vormen de jaren waarin de jeugd van onze grootouders Van den Bos viel, de jaren 1944-1967 vormen de jaren van de jeugd van onze beide ouders, de jaren 1971-1998 waren de jeugdjaren van John en tevens onze jaren als gezin in de Carneoolstraat. Het waren de jaren waarin we er als gezin op uittrokken naar het buitenland in de zomer, een gelukkige tijd voor ons allen. Aan die periode kwam een eind door het overlijden van onze lieve moeder op 27 november 1997. Het betekende tevens het eind van onze jeugd. De verschillende fasen uit ons aller leven zijn niet allemaal even uitgebreid en veelomvattend gedocumenteerd. Zo is er uit de jaren 1910-1939 en 1944-1967 vrijwel niets op film vastgelegd. Wel is er een filmpje uit 1962 van onze overgrootouders Van den Bos. Vanaf 1967 is meer uitgebreid het een en ander op film vastgelegd. De jaren 1971-1998 zijn ook goed gedocumenteerd. Na 2000 stichtten John en Brigitte een gezin, die periode, waar we nu middenin zitten, is ook uitstekend gedocumenteerd.

De familie Van den Bos en de politiek

Onze familie is altijd sterk politiek betrokken geweest. Overgrootouders Van den Bos stemden CHU en zowel onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) als onze vader Arie van den Bos (1945-2007) waren sociaal-democraten in hart en nieren. In de jaren '50 werd steevast op Drees gestemd in huize Van den Bos. Belangstelling voor politiek en geschiedenis werd mij met de paplepel ingegeven en ik herinner me uit de jaren '70 en '80 dat op zaterdag altijd door mijn vader op zaterdag op het VARA radioprogramma 'In de rooie Haan' werd afgestemd. Grootouders Van den Bos hebben ooit een uitzending bijgewoond in de jaren '80, Wiegel was toen te gast in het programma. Het was in dezelfde tijd dat met verjaardagen het politieke debat bij ons thuis niet werd geschuwd. Vaak kon je de mensen dan indelen in een links en een rechts kamp, het ging er dan vaak fel aan toe tijdens die discussies. Ik moet dezer dagen weer vaak terugdenken aan mijn vader en zijn politieke voorkeuren. Al eerder in onze familiegeschiedenis kwamen leden van onze familie in contact met de politiek of politici. Onze grootvader Johannes Bavelaar (1899-1984) is tijdens zijn militaire diensttijd een poosje oppasser geweest bij Kuyper, een zoon van premier Abraham Kuyper, de man die Nederland aan het begin van de 20e eeuw leidde. Daarnaast nog is de vader van onze grootmoeder Anna van den Eijkel (1909-1979), Nicolaas van den Eijkel (1879-1962), in de jaren dertig ooit op de foto geweest met Willem Drees(1886-1988), de rode wethouder en latere premier van ons land. In het gezin Van den Eijkel werd overigens ARP gestemd, in de jaren dertig dus op Colijn, de sterke man die Nederland in de jaren dertig leidde. In de jaren '60 is mijn vader ooit nog eens naar een debat in de Tweede Kamer geweest over de mijnsluiting meen ik. Daar sprak, het moet in 1965 of 1966 geweest zijn, J.M. den Uyl (1919-1987). Het was in 1986 dat ikzelf een college ontwikkelingsproblematiek heb gevolgd van Jan Pronk die toen al minister was geweest in het kabinet Den Uyl (1973-1977), het meest progressieve kabinet dat Nederland ooit heeft gehad. Ook Nobelprijswinnaar Jan Tinbergen heb ik toen ontmoet. Het was in hetzelfde verkiezingsjaar 1986 dat we een verkiezingsbijeenkomst met Joop den Uyl hebben bijgewoond in Leiden, ik meen in de Hooglandse kerk. In 2006 zag ik Wouter Bos op het Binnenhof, verder in de Tweede Kamer nog Wilders, Rouvoet en vele andere bekende politici van dat moment. John vertelde me dat hij en Brigitte samen met de kinderen pasgeleden Elco Brinkman nog zagen in een etablissement in Leiden. Brinkman was de gedoodverfde opvolger van Lubbers in 1994, maar de verkiezingscampagne die destijds miserabel voor het CDA eindigde, maakte dat niet hij maar Kok premier van ons land werd. In 2004 zagen mijn vader en ik in Scheveningen voor aanvang van de film 'Der Untergang' Joris Voorhoeve nog even. Voorhoeve is niet al te lang geleden overgestapt van de VVD naar D66. Alexander Pechtold hebben John en Brigitte nog in zijn Leidse tijd meer dan eens gezien.

De bezettingstijd (vervolg)

Vandaag laten we onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) weer postuum aan het woord over de bezettingstijd. In 1980 schreef hij een verslag over zijn bevindingen in deze periode. Hij schreef:' Zijdelings hoorden de mensen over het oppakken van jodenmensen en anderen die naar een concentratiekamp gestuurd werden. Eveneens na de inval in Rusland de mensen die lid waren van de communistische partij. Al deze maatregelen tegen de bevolking hadden tot gevolg dat veel mensen probeerden bij boeren te gaan werken en ook waren er mensen die d.m.v. het verkopen van schaarse artikelen aan de kost kwamen om niet in Duitsland te worden tewerkgesteld.'

Denijs van den Bos (1918-1988) over de bezettingstijd (vervolg)

Vandaag, 1 oktober 2011, laten we onze grootvader Denijs van den Bos weer postuum aan het woord over de bezettingsperiode 1940-1945. Hij vervolgt zijn relaas:' Intussen kwam het gewone leven na de capitulatie weer op gang, d.w.z. ieder ging weer aan het werk, met dit verschil dat iedereen direct of indirect voor de bezetter moest werken. Alle fabrieken kregen orders van de weermacht. Lakenfabrieken maakten uniformgoed, wolfabrieken maakten sokken en andere artikelen, scheepswerven maakten boten enz. enz. Ook kwamen de krijgsgevangen Hollandse soldaten vrij die beloofd hadden niets te ondernemen tegen de bezetters. Ook zij werden ingezet in de arbeidsinzet. Ook werden mensen die geen werk hadden, gekeurd door artsen (meestal lid van de NSB) en gezonden naar Duitsland. Vele mensen in de fabrieken werkten (zover als mogelijk was) minder hard en ook veel mensen probeerden niet voor de keuring te komen. Om toch mensen te krijgen moesten alle grote bedrijven mensen aanwijzen voor werk in Duitsland (in het begin ongehuwden, later gehuwden).'

Denijs van den Bos (1918-1988) over de bezettingstijd

Het was in april 1980 dat ik mijn grootvader Denijs van den Bos vroeg zijn oorlogservaringen voor geluidsband te vertellen. Dat wilde hij toen niet. Wel wilde hij in algemene zin iets over de bezettingstijd schrijven, zo liet hij me weten. Jarenlang was ik dit verslag kwijt, maar deze week heb ik het bij toeval teruggevonden. Het is de 'Bevinding en belevenis van een gewone burger in de bezettingstijd 1940-1945'. Hij schreef en ik citeer:' Na de capitulatie door de bombardementen van Rotterdan, waardoor de binnenstad in een puinhoop veranderd werd en duizenden doden te betreuren vielen, waren verslagenheid en machteloosheid bij alle burgers waar te nemen. Toen de Duitse troepen Leiden binnentrokken en diverse gebouwen bezetten, kregen zij weinig of geen belangstelling van de bevolking. In het begin van de bezetting, toen alles nog betrekkelijk te koop was (ondanks dat het op de bon was), werd er door de bevolking op elk weermachtsbulletin schouderophalend gereageerd. Hierdoor geirriteerd, werd er door de bezetters patrouille gelopen door de stad. Aan weerszijden van een straat liepen ca. 8 soldaten en in het midden voorop een officier. Wanneer iets het ongenoegen van die officier opwekte, werd het slachtoffer door hem geslagen. Het beste was om niet terug te slaan, omdat de soldaten uitgerust waren met geladen geweren.'

De crisis van 1929

In de herfst van 1929 begon de economische wereldcrisis van de jaren '30- de jaren van de depressie. De maatschappelijke tegenstellingen werden scherper door de economische nood. Onze grootvader Denijs van den Bos werd op 12 maart 1929 11 jaar. Grootmoeder Jansje Schaft had op 5 januari 1929 haar 10e verjaardag gevierd. In die strenge winter van 1928-1929, de winter van de Leidse stadhuisbrand. In maart 1929 nam een andere grootouder van ons, Johannes Bavelaar (1899-1984) een zaak over van Ouwerkerk aan de Leidse Oranjegracht. Grootmoeder Anna van den Eijkel (1909-1979) was pas verhuisd met haar ouders naar een kapitaal huis aan de Rijnsburgse Brouwerstraat in december 1928. In oktober 1929 stortte de beurs van Wall Street in. De politieke en economische toestand in ons land verslechterde nu snel. In de loop van 1930 werd de werelddepressie in Nederland voelbaar. In 1932 produceerde de industrie van consumptiegoederen minder dan drie kwart van de hoeveelheid van 1929. Tussen oktober 1929 en oktober 1931 daalde de personeelsbezetting in de metaalnijverheid met 36%.

Denijs van den Bos- 12 maart 1918

Hoe was de situatie in Nederland in het voorjaar van 1918 ten tijde van de geboorte van onze grootvader Denijs van den Bos? Nederland kende destijds een voedseldistributiesysteem. Het broodrantsoen werd begin 1918 verlaagd. Op donderdag 11 april 1918 werden winkels geplunderd, waaronder veel bakkerijen. Vanaf de herfst van 1917, de tijd waarin Denijs van den Bos (1896-1966) en Geertruida Nievaart (1899-1992) in het huwelijk waren getreden, was de economische situatie in ons land drastisch verslechterd. Er was algemeen een groot tekort aan voedsel en brandstoffen ontstaan, ook door het stilvallen van importen uit de VS. Een systeem van verdeling van het voedsel door middel van voedselbonnen was in het leven geroepen. Maar welgestelden konden nog wel vaak makkelijk aan voedsel komen als ze maar betaalden. Hoe groot de nood soms was blijkt wel uit het feit dat onze zwangere overgrootmoeder Elizabeth Schaft tot na kerstmis bleef werken om haar kerstpakket maar niet te hoeven missen met kerstmis 1918. Op 5 januari 1919 werd haar dochter Jansje geboren. Het was een roerige periode in de Nederlandse geschiedenis in de herfst van 1918. Op 18 november 1918 was er een Oranjebetoging op het Haagse Malieveld. Contrarevolutionaire krachten zetten het 'Oranjewapen' in tegen 'het rode gevaar'. Troelstra had de revolutie uitgeroepen, maar hij had zich vergist.

Prinsjesdag 2011

Vandaag is het Prinsjesdag 2011. Koningin Beatrix leest vandaag voor de 32e keer in haar regeringsperiode de troonrede voor. De toon en de inhoud van de troonrede zal somber zijn. De meeste kabinetsplannen zijn overigens donderdag al uitgelekt. Iedereen gaat er volgend jaar in koopkracht op achteruit. De economische groei zal afnemen en de werkloosheid zal wellicht iets stijgen. De wereldhandel stokt en de zorgkosten gaan omhoog. Sombere berichten dus vandaag. De onzekerheid neemt toe en veel gezinnen komen komend jaar in problemen. Ook chronisch zieken en gehandicapten betalen het gelag van de crisis. Al met al dus zeker reden om de troonrede met extra aandacht te volgen vandaag. Ik weet nog dat we met de economieklas van 1980 meen ik de troonrede van 1980 analyseerden. We zagen daartoe destijds een video-opname van prinsjesdag 1980.

De revoltes

De familie Van den Bos is gedurende een aantal malen sinds 1848 getuige geweest van revoltes in Nederland. In 1848, het revolutiejaar in Europa, werd koning Willem II in een nacht van conservatief tot liberaal. De revolutie van 1848 was een bij uitstek burgerlijke revolutie. In 1918, grootvader Denijs van den Bos was nog maar net geboren, riep SDAP-leider Troelstra de revolutie uit. Maar hij vergiste zich in de revolutiebereidheid van de Nederlanders. Dit is de geschiedenis ingegaan als 'De vergissing van Troelstra.' In 1935 was er opnieuw een revolte in ons land. Nu door de opkomst van de NSB in ons land. De verkiezingsuitslag van vorig jaar is wel vergeleken met de situatie zoals die zich in 1935 voordeed. De jaren zestig laten ook weer een revolte zien. In 1967 zien we de opkomst van partijen als D'66 en de Boerenpartij. Overgrootvader Denijs van den Bos (1896-1966) is dan juist overleden. En dan is er tenslotte nog de Fortuyn-revolte van 2002. Fortuyn keerde zich tegen het Haagse establishment en wilde het gewone volk een stem geven in het Haagse. De Haagse kaasstolp ging toen aan diggelen.

11 september 2001- de dag die de wereld veranderde

Morgen is het 11 september 2011. Het is dan 10 jaar geleden dat twee vliegtuigen zich in de Twin Towers in New York boorden- een terroristische aanslag die de wereld veranderde. Sindsdien is er veel veranderd in de wereld. Bevolkingsgroepen kwamen tegenover elkaar te staan, mensen werden minder tolerant-zeker in Nederland dat altijd als een tolerant land te boek stond. Nadien vonden ook in Europa terreuraanslagen plaats. Op 6 mei 2002 werd Pim Fortuyn vermoord. Zijn politieke succes was mede te verklaren uit de terreuraanslagen van 11 september 2001. Op 12 oktober 2002 was er een aanslag op Bali en op 11 maart 2004 was er een aanslag in Madrid. Theo van Gogh werd vermoord op 2 november 2004- een schok ging opnieuw door Nederland. Het politieke klimaar verhardde en de meeste politici moesten worden bewaakt. Op 10 november 2004 werden leden van de Hofstadgroep gearresteerd. Niet veel later, op 7 juli 2005 was er opnieuw een terreuraanslag, nu in Londen en op 26 november 2008 was er een aanslag in Bombay. De Nederlandse samenleving was inmiddels ook op drift geraakt. Er heerste een nerveuze stemming en Rita Verdonk en Wilders scheidden zich af van de VVD-fractie in de Tweede Kamer. Wilders sprong uiteindelijk in het gat dat Fortuyn had laten vallen. Er heerst angst in ons land, angst voor moslims en angst voor de toekomst. Op 25 december 2009 verhindert Jasper Schuringa een zelfmoordaanslag tijdens een lijnvlucht naar Detroit en op 4 mei 2010 is er op de Dam in Amsterdam tijdens de dodenherdenking een incident met de Damschreeuwer. Angst regeert dan in ons land. Uiteindelijk wordt op 2 mei 2011 bekend dat Osama Bin Laden gedood is door speciale Amerikaanse eenheden. 11 september 2001- 11 september 2011 -en iedereen weet nog waar hij destijds was toen de terreuraanslagen in New York plaatsvonden. John vertelde me gisteren dat hij in bespreking was aan de Frans Halslaan waar hij destijds woonde. De hele avond de televisie aangehad. Andere Tijden bericht vanavond in een uitzending over de toestand in Nederland destijds op die 11e september. Oud-premier Kok spreekt erover. Morgen zit hij ook in een speciale uitzending van OVT.

Terug naar 1 augustus 1985

Vandaag blader ik in mijn dagboek uit vervlogen jaren. Ik neem u mee terug naar 1 augustus 1985 vandaag. Ik schreef toen:'1 augustus 1985 dus en we hopen op wat beter weer. Johnny en Ma heb ik voor de video-camera opgenomen. Het is 1 augustus 1985 en vandaag precies 3 jaar geleden, op 1 augustus 1982 bezochten we de Dillenburg in Duitsland. In Helsinki beleefde men vandaag de laatste dag van de driedaagse topconferentie. Ik heb minister Van den Broek van buitenlandse zaken via Veronica nieuwsradio gehoord. In het Leidsch Dagblad van vanavond wordt ook weer over 'Helsinki' bericht. Genscher, de Duitse minister van buitenlandse zaken sinds 1974, heeft gepleit voor de openbaarmaking van de slotakte in de meeste Oosteuropese landen.' Gedoeld werd hier op de in 1975 opgestelde slotakte van Helsinki, in 1985 was het tien jaar geleden dat Oost en West hier overeenstemming over bereikten. Het betekende het hoogtepunt in de detente tussen Oost en West, destijds ingeluid door het Amerikaanse tweespan Nixon/Kissinger en de Russische leider Breznjev met zijn minister van buitenlandse zaken Gromyko.

De jaren 1640

Vandaag terug naar de jaren 1640. De jaren waarin Pierre Bordoduke opgroeide en werd van een kleuter van 5 tot een tiener van 15. Frederik Hendrik was stadhouder van Holland in deze tijd. De Engelse burgeroorlog woedt tussen koning Karel I en het parlement. De koning wordt uiteindelijk terechtgesteld en Oliver Cromwell treedt aan. Paleis Huis ten Bosch wordt gebouwd. In 1645 wordt de eerste steen gelegd. Willem II volgt in 1647 zijn vader op als stadhouder. En in 1648 wordt de Vrede van Munster getekend. Het betekent het einde van de Tachtigjarige oorlog. Ook voor de familie Bordoduke begint dan een rustiger leven. Vanaf 1656 in Leiden, waar ze een nieuw bestaan opbouwen.

De jaren 1630

Vandaag kijken we naar de jaren 1630-1640. Het was in deze jaren dat Jacques Bordoduke huwde met de stammoeder Bordoduke. Rond 1635 werd Pierre geboren in Douchy. Frederik Hendrik en Richelieu sloten in 1635 een verdrag dat de zuidelijke Nederlanden tussen hen verdeelde. Wallonie werd bij Frankrijk gevoegd net als een deel van West-Vlaanderen. Pierre huwde op 12 mei 1656 te Leiden met Elisabeth Hannotteel, de oudst bekende stammoeder van de latere familie Van den Bos. Pierre was greinwerker, grein is een weefsel dat afkomstig is van de zijderups.

De jaren 1620

Vandaag keren we terug naar de jaren 1620. Stamvader Jacques Bourdoduke moet rond de 25 jaar geweest zijn in 1625/1630. Mogelijk kwam hij toen in contact met de nog onbekende stammoeder van de familie Bourdoduke/Van den Bos. Zij kwam wellicht ook uit Henegouwen. Rond 1630 moeten de beiden in het huwelijk zijn getreden. Uit dit huwelijk werd rond 1635 Pieter of Pierre Bordoduke geboren. Helaas is ons niet veel bekend uit juist deze tijd. De familie woonde toen nog in Douchy-Henegouwen. Voor meer gegevens zouden we wellicht ooit nog eens een reis naar Douchy moeten maken. Maar veel archieven daar zouden al verloren zijn gegaan heb ik ooit vernomen. Nader onderzoek is dus vereist. Over de periode vanaf de tweede helft van de 17e eeuw weten we meer over de familie Bourdoduke.Ze woonden toen al in Leiden.

De jaren 1610

Vandaag gaan we terug naar de jaren 1610-1620. De familie Van den Bos heette in deze tijd nog Bordedeu of Bordoduke. Stamvader Jacques Bordoduke moet rond de 10 jaar geweest zijn in 1610. Zijn 'tienertijd' begon toen. Hij woonde toen wellicht met zijn ouders in Douchy-Henegouwen. In Leiden is de immigratie rond 1620 over haar top, maar we moeten aannemen dat de familie toen nog in Douchy woonde. De zoon van Jacques, Pierre, wordt namelijk in of rond 1635 in Douchy geboren. Jacques vindt mogelijk al in de jaren 1610/1620 werk als textielarbeider, spinner of wever. Veel is ons uit juist deze periode niet bekend. Nog minder is ons bekend uit de jaren 1200-1600 over de familie Van den Bos. Daar moeten we het met gissingen stellen. Ik zal u daarover in een later bericht meer schrijven.

Herdenking bouw Berlijnse Muur

Vandaag, 13 augustus 2011, de verjaardag van onze oom Ed, is het ook precies 50 jaar geleden dat de Berlijnse Muur werd gebouwd. Dat was op 13 augustus 1961. In 1963 bezocht president Kennedy Berlijn en de Berlijnse Muur. Hij sprak toen de historische woorden:'Ich bin ein Berliner.' In 1987 was president Ronald Reagan in Berlijn. Hij riep de Russische leider Gorbatsjov toen op de muur neer te halen:'Tear down this wall!' In 1988 waren wij in Berlijn en namen we een kijkje bij de Muur. Het moet in 1977 geweest zijn dat grootouders Van den Bos in Berlijn waren. John was enkele jaren geleden nog in Berlijn.

60 jaar televisie in Nederland

Dit jaar is het 60 jaar geleden dat de eerste televisie-uitzending in Nederland plaatsvond. Daarom is er de komende periode veel aandacht voor de geschiedenis van de televisie op de buis. Vanavond begint een serie uitzendingen over 60 jaar Oranjes op tv met Koos Postema. Van de verloving van prinses Beatrix en prins Claus in 1965 tot de traan van Maxima in 2002. Koos Postema kijkt met Rudolf Spoor en onder meer ook Ad van Liempt terug op de uitzendingen over en met de Oranjes. Postema zelf versloeg in 1962 de begrafenis van Koningin Wilhelmina. Later deze maand opnieuw veel terugblikken op 60 jaar televisiegeschiedenis. Dan met Philip Freriks. Zelf zat ik al als jong kind voor de buis. Mijn oudste televisieherinneringen betreffen de uitzendingen met Pipo de Clown, Lassie, Flipper en de Kijkdoos. Heel goed herinner ik me nog de uitzendingen van Bij Dorus op schoot uit 1968 met het beroemde Poessie Mauw. Ook herinner ik me de journaaluitzendingen met Frits Thors. Spraakmakend was tv-drama als De Stille Kracht, verder keken we naar Q en Q in 1974 en Colditz, inspecteur Colombo en tot 1975 niet te vergeten naar de serie Swiebertje. Met mijn vader keek ik rond 1977 naar Hollands Spoor- een programma over politiek Den Haag. Eerder naar de Jordaches en de familie Hammond. Dat was in 1976 meen ik. Bij grootouders Bavelaar die in 1972 al een kleurentelevisie hadden, keek ik naar Een van de acht, de BB-quiz en de Weekendkwis met Fred Oster. Daar zag ik ook series als Daktari. Befaamd was Kung Fu met David Carradine. In 1976 sliep ik in een Kung Fu pyjama.

De jaren 1600

De komende periode neem ik u mee terug naar de 17e eeuw of de Gouden Eeuw. Hoe verging het de familie Van den Bos of Bourdoduke in die jaren? Aan het begin van die eeuw woonden ze nog in Henegouwen, in de plaats Douchy. Vandaag gaan we terug naar het eerste decennium van die eeuw, de jaren 1600-1610. De oudst bekende voorvader van de familie Van den Bos heette Jacques Bordoduijck. Hij werd rond 1600 in Douchy geboren. Hij had zeker een zoon Pierre die rond 1635 geboren werd. Jacques zou werk hebben gevonden als textielwerker. Hoe waren de eerste levensjaren van Jacques? Hoe leefde hij in die eerste jaren van de 17e eeuw in Douchy? Wie waren zijn ouders? Had hij meer broers en zusters? Sprak hij Frans? Allemaal vragen waar we helaas nog geen duidelijk antwoord op hebben. In 1598 was in Frankrijk het Edict van Nantes uitgevaardigd om de geloofsoorlogen tussen katholieken en protestanten te beeindigen. Koning Filips II (1527-1598) sterft na een lange ziekteperiode in 1598.

De seventies

De jaren zeventig staan voor mij voor een gelukkige periode. Het waren de jaren van mijn lagere schooltijd en de eerste jaren op de middelbare school. Aan die gelukkige tijd kwam een voorlopig einde met de dood van onze grootmoeder Anna Bavelaar-van den Eijkel op 11 juni 1979. De jaren '70- daarover is laatst een symposium georganiseerd. Breukvlak voor de sociaal-democratie. Vormden de seventies de voltooiing van de jaren zestig of waren ze het demasque ervan? Of is het een tijdvak in zijn eigen recht? Enerzijds werden maatschappelijke idealen verwezenlijkt, zo concludeerde men op het symposium. Anderzijds begon juist toen al de opmars van de neoliberale en neoconservatieve politiek. Zo hebben de jaren zeventig zowel een 'links' als een 'rechts' karakter. Dat is ook het mysterie van de jaren zeventig. Er werd afscheid genomen van de verzorgingsstaat en het Keynesiaanse model werd niet langer geschikt bevonden om economische problemen het hoofd te bieden. Den Uyl stond tegenover Van Agt. Het verzuilde systeem had afgedaan. De seventies staan zo enerzijds voor betrokkenheid en streven naar maatschappijverbetering, anderzijds namen individualisering en commercialisering toe. Deze jaren stonden voor maakbaarheid van de samenleving aan de ene kant, anderzijds nam het vertrouwen in de politiek af. De jaren zeventig staan als decennium op zichzelf. Het was geen uitloper van de sixties en evenmin een springplank voor de eighties. Jaren die voor ons in persoonlijk opzicht vreugdevol begonnen met de geboorte van mijn broer Johannes Johnny van den Bos op 1 april 1971 en zo triest eindigden met het overlijden van onze oma. Aan een idealistische tijd kwam toen een einde. De romantische jaren zestig en zeventig waren toen voorbij. Nieuwe zakelijkheid deed zijn intrede in de jaren tachtig. Juliana maakte plaats voor Beatrix.

Noorwegen

In het vredelievende en vredige Noorwegen heeft een tragedie plaatsgevonden. Bij de aanslagen van afgelopen week zijn tientallen mensen, vaak kinderen omgekomen. Noorwegen is een prachtig land. In 1972 brachten grootouders Van den Bos een bezoek aan het land van de fjorden. Ze zagen er toen de midzomernachtzon. In 1987 waren wij zelf in Oslo, een dorpsachtige hoofdstad waar je zo maar in de tuin van de koning kunt lopen. Ook in 1999 en 2000 waren we nog in Noorwegen. We wensen de Noorse bevolking veel sterkte in deze moeilijke dagen.

De jaren 1790

Vernieuwing en continuiteit liepen in deze jaren van overgang door elkaar. De evolutie van de natuurwetenschappen en de ontwikkeling van de burgerlijke democratie verbonden de beide eeuwen. In de beeldende kunsten heerste het classicisme, de romantiek in de letterkunde en het neo-humanisme. Op 18 januari 1795 vertrok prins Willem V vanuit Scheveningen naar Engeland. Op 19 januari hielden de Fransen hun intocht in Amsterdam. Op 20 januari gelastten de Staten-Generaal aan alle commandanten van steden die zich niet hadden overgegeven om zich niet langer tegen de Fransen te verzetten. In 1797 trouwde Jan van den Bos met Maria Taverne en kregen ze een dochter Adriana van den Bos. In 1798 werd Anna geboren. Er werd toen grote armoede geleden in ons land. Napoleon Bonaparte brak in het voorjaar van 1797 uit Italie op en begon de tocht over de Oost-Alpen.

Bruiloften door de eeuwen heen

Vandaag keren we terug naar de bruilofstfeesten van de familie Van den Bos door de eeuwen heen. Het woord bruiloft duidt op de optocht (loft=loop) naar de woning van de man die de jonggehuwden ondernamen. Er vonden in de regel geen huwelijken op maandag of vrijdag plaats. In de 17e eeuw trouwden de Bordoduijcks of Van den Bossen in de mode van het gewest waarin zij woonden. Ze trouwden toen nog niet in het wit. Bruidskinderen vrolijkten de bruiloft op, meestal waren dit twee jongens en twee meisjes. In de 18e eeuw was het in Leiden gebruikelijk om 'een toertje door de frische gragten der stad te maken om van boord ter kerke te gaan.' Dit was het huwelijksbootje. Ook de leden van onze familie zullen die tochtjes gemaakt hebben. Van ieder schuitje was de opbrengst voor een deel voor het weeshuis bestemd. Het bruiloftsmaal werd meestal thuis genuttigd. In de loop van de 19e eeuw werd er meer en meer in het wit gehuwd. We mogen aannemen dat Suzanna van Rooijen in 1881 in het wit huwde met Denijs van den Bos. Wat de bruiloftskleding van Geertruida van den Bos-Nievaart in 1917 was, is mij niet bekend. Wel weten we dat haar man, onze overgrootvader, in militair uniform trouwde. Van onze in 1942 gehuwde grootouders weten we dat oma Jansje van den Bos in een zijden jurk trouwde. Lena Dieuwertje Bavelaar trouwde in augustus 1963 in een witte bruidsjurk. Ook Brigitte Vlieland trouwde in mei 2004 in het wit.

De Waalse gemeenschap

De Waalse gemeenschap in Leiden in de 17e eeuw was een zowel religieuze als sociale gemeenschap. De familie Bordoduijck of Van den Bos behoorde aanvankelijk ook tot die gemeenschap. Kinderen werden in de Waalse kerk gedoopt en men bezocht veelvuldig de kerk. De Waalse kerk deed aan diaconale armenzorg. Immigranten zochten sociale bescherming en hulp bij elkaar. Burgerschap, gilden en schutterijen en openbare functies waren beperkt toegankelijk voor buitenstaanders. In 1675 was de Zuidnederlandse immigratie in Leiden afgenomen, maar nog altijd omvangrijker dan de Duitse immigratie. Zo was 9% van de ondertrouwde mannen dat jaar Zuidnederlands, 5,5% was Duits. Veel immigranten kwamen uit de textielregio's in het Belgisch-Franse grensgebied en dus was de beroepsspecialisatie van de migranten bepalend voor de keuze om naar Leiden te gaan. De Bordoduijcks waren geschoolde arbeidskrachten. Het werk in de Leidse textiel was immers specialistisch van aard? Het is in de loop van de eerste decennia van de 17e eeuw dat de familie Bordodijck naar Leiden trekt. Dit is te bezien in een langerlopend proces van emigratie uit de Zuidelijke Nederlanden. Tussen 1586 en 1595 is 53,7% van de Leidse bruiden en bruidegoms afkomstig uit de Zuidelijke Nederlanden. In 1581 telt Leiden nog slechts 12.000 inwoners, in 1622 is dit aantal gestegen tot 45.000.

Kerken en kathedralen

In mijn leven heb ik al heel wat kerken en kathedralen bezocht en bekeken. Onze ouders huwden op 29 augustus 1963 in de inmiddels afgebroken Leidse Zuiderkerk aan de Lammenschansweg. In 1972 woonde ik een kerstdienst bij in de Marekerk met mijn grootouders Bavelaar. Het was in 1977 dat we een kerkje bezochten in het Sloveense Oprtalj met onze familie Van den Bos. Indrukwekkend was het bezoek aan de Sint Pieter in Rome in oktober 1980. Ook bezocht ik toen nog andere kerken in Rome waaronder de Santa Maria Maggiore. Eveneens indrukwekkend was de Stephansdom in Wenen, de stad die we in 1983 bezochten. De dom van Keulen zagen we in 1988, maar al eerder aan het begin van de zestiger jaren had de familie Van den Bos deze in het oog springende parel van Keulen gezien en bekeken. In 1990 was ik in de Sint Izaaks kathedraal in Sint Petersburg. Een bezoek aan Brugge bood ons de kans daar de Onze lieve Vrouwekerk te zien. Deze kerk herbergt onder meer het praalgraf van Maria van Bourgondie en Karel de Stoute. In 875 stond op deze plek al een karolingische kapel. In 2009 was ik in de Sint Bavo in Haarlem, een schitterende kerk.

John zwemt voor diploma B: 29 maart 1980

Het was op zaterdag 29 maart 1980 dat Johnny diploma moest zwemmen. Ik schreef die dag in mijn dagboek: 'Vandaag of liever gezegd zometeen gaat Johnny diploma-zwemmen. Diploma A heeft hij al en zometeen hoopt hij diploma B in ontvangst te nemen. Hij zal zo'n 9 meter onder water moeten zwemmen. Om 10 uur moet hij in het 5 Mei-bad zijn. Het is nu 10 voor 10 en we zullen ons moeten haasten. Vanmiddag schrijf ik misschien weer.' John behaalde zijn diploma op die 29e maart 1980. Het zwemmen zit in de familie. Grootvader Denijs van den Bos was een fervent waterpolospeler, onze vader kon enorm goed zwemmen en ook Suus en Tim houden van water en zwemmen. Ook moeder Brigitte kan goed zwemmen. Zij behaalde ook zwemdiploma's. Grootmoeder Jansje van den Bos (1919-2007) heeft jarenlang gezwommen. Dat deed ze voor haar plezier en om te ontspannen.

Voorouder Suus en Tim kwam uit Berbice

De oudst bekende voorvader van de familie Hartman, de familie van de grootmoeder van Suus en Tim van moederskant, Andreas Johan Frederik Hartman, is op 2 februari 1811 in Berbice geboren. Dit is mij gisteren uit mij door Brigitte toegezonden gegevens bekend geworden. Op 19 februari 1865 overleed deze voorvader in Leiden. Berbice was een Nederlandse kolonie, in het noorden van Zuid-Amerika. Het is gelegen aan de Atlantische oceaan en wordt omgeven door Brazilie en Venezuela. Berbice was een oude kolonie, het werd gesticht in 1627 en wel door de zeeuw Abraham Peere. Rond 1800 is het veroverd door de Britten. Toen Andreas Johan Frederik geboren werd, was Robert Gordon (1810-1812) luitenant-gouverneur van Berbice. Suus en Tim hebben dus naast voorouders die van overzee kwamen van vaderskant(Van den Eijkel), ook via hun moeder Brigitte overzeese stamvaders.

Deugden en ondeugden of zonden

Ieder mens heeft bepaalde deugden en is daarnaast evenmin vrij van zonden. Het gaat erom in het leven een evenwicht tussen deugden en ondeugden te vinden. Het is de eeuwige strijd tussen het goede en het kwade in de mens en in de wereld. Ieder mens heeft goede en daarnaast minder goede eigenschappen. Ook onze voorouders zullen die beide complementaire eigenschappen bezeten hebben. We zijn geen van allen heiligen en aan ieder van ons schort er wel iets. Maar er is een ding dat ik geleerd heb in mijn leven en dat is om de dode mensen, ook onze voorouders, de rust te gunnen die ze verdienen. Over de doden niets dan goeds is een bekend spreekwoord. Ieder mens zou zich daaraan moeten houden. Ik zal de 7 klassieke deugden nog eens opsommen: moed, gematigdheid, waarheid, rechtvaardigheid, wijsheid, liefde en vertrouwen. De 7 klassieke zonden zijn: hoogmoed, hebzucht, lust, afgunst, gulzigheid, wraak, luiheid en woede.

Middeleeuwse Van den Bossen lazen mogelijk al bijbel

Al in de Middeleeuwen had zowel de elite als de gewone man een bijbel in huis. Onderzoek heeft dit aangetoond. Tot nu toe werd aangenomen dat leken tot in de 16e eeuw van de Rooms-katholieke kerk niet zelf in de bijbel mochten lezen. In de reformatie zei ook Maarten Luther dat gewone mensen van Rome de bijbel niet mochten lezen, maar volgens onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen was dat propaganda. De onderzoekers hebben 2 jaar lang gezocht in bibliotheken in Nederland, Vlaanderen, Frankrijk en Italie naar aanwijzingen voor bijbelbezit. Dat bleek vooral in steden voor te komen.

De jaren 1780

Wat kunnen we zeggen over het leven van de familie Van den Bos in de jaren 1780-1790? Hoe leefden ze, wat deden ze en wat dachten ze? Het is niet eenvoudig hier een eenduidig antwoord op te formuleren en dit precies te beschrijven. Veel blijft in nevelen gehuld, een aantal zaken is ons wel bekend. Zo weten we dat er in 1781 een zoon Abraham van den Bos werd geboren, dochter Catharina zag in 1783 het levenslicht. Het waren kinderen van Jan en Adriaantje van den Bos die in 1766 in het huwelijk waren getreden. Waarschijnlijk is dat moeder Adriaantje in 1783 in het kraambed is overleden bij de geboorte van Catharina. Adriaantje was nog geen 40 jaar oud. Na haar overlijden is vader Jan hertrouwd met een zekere Jannetje Velling. Op 6 februari 1784 gingen de beiden in ondertrouw. Rond 1789, het jaar van de Franse revolutie, zou men naar een woning aan de Oranjegracht zijn verhuisd. Jannetje was gedoopt op 27 maart 1740. In 1805 was ze nog in leven toen op 20 september haar zoon uit haar eerste huwelijk Hendrik Zirkzee in ondertrouw ging met Neeltje Massaar. Hendrik woont dan nog met zijn moeder aan de Waardgracht. Voor de hand ligt het aan te nemen dat haar man Jan van den Bos dan niet meer in leven is.

Grootmoeder Anna Bavelaar-van den Eijkel 32 jaar dood

Het is vandaag 11 juni 2011. Het is vandaag precies 32 jaar geleden dat onze grootmoeder Anna Bavelaar-van den Eijkel (1909-1979) overleed. Dat gebeurde op een maandagmiddag rond de klok van drie uur. Ik was pas uit school gekomen toen rond half drie een taxi stopte. Lijkbleek kwam onze oma de taxi uit. Een verschrikkelijke gebeurtenis trof ons die 11e juni 1979. Toevallig was John ook thuis. Onze moeder was die middag niet naar de stad meegegaan. Ze had angina en was ziek. Bezoek had ze van buurvrouw Jos van Elewout die het geheel ook meemaakte. Dat allemaal vandaag 32 jaar geleden. We hebben destijds de ambulance nog gebeld. Vergeefs. Onze grootmoeder werd slechts 69 jaar.

De jaren 1770

Wat gebeurde er in de jaren 1770? Hoe verging het de familie Van den Bos? In de jaren 1770-1772 stegen de graanprijzen. Er werd soms bittere armoede geleden. Of dit de familie Van den Bos ook direct getroffen heeft, is ons niets overgeleverd of bekend. Wel was in algemene zin het beeld tamelijk somber in die laatste decennia van de 18e eeuw. De Leidse arts Le Francq van Berkhey schreef in 1773:'Men ontmoet uit hoofde van de deerniswekkende armoede onder dezulken een groot aantal magere, geruwe, teringachtige gestellen die door een bevende en knikkende gang duidelijk toonen dat het gebrek hier de natuur misvormt.' De gezondheid van deze mensen liet dus veel te wensen over. In 1772-1773 deed zich daarnaast ook een ernstige financiele crisis voor. En voor wat betreft de familie Van den Bos? Hoe ging het met hen? In 1770 werd zoon Jan van den Bos geboren, dochter Santje kwam in 1772 ter wereld, zoon Hannes in 1774 en de dochters Lijsje en Adriana zagen in resp. 1776 en 1779 het levenslicht. In 1778 wordt het Teylers Museum in Haarlem opgericht. Dat museum zou ik in mei 2009 bezoeken.

Film- en video-archief Van den Bos bestaat bijna 50 jaar

Het film- en video-archief van de familie Van den Bos bestaat bijna 50 jaar. In 1962 werd de eerste filmopname van overgrootouders Van den Bos geregistreerd. Dat is volgend jaar precies 50 jaar geleden. In 1967 werd er gefilmd op de 25-jarige bruiloft van Denijs van den Bos(1918-1988) en Jansje van den Bos-Schaft (1919-2007). In 1971 begon Denijs (1918-1988) zelf met filmen. In 1971 werden zijn kleinkinderen met name gefilmd. Gefilmd werd er ook op de eerste verjaardag van Johannes Johnny van den Bos op 1 april 1972. John zat toen in zijn tafelstoel. In 1974 werd er opnieuw gefilmd op de verjaardag van Johnny: 1 april 1974. Grootouders Bavelaar werden toen ook vastgelegd. In 1976 werd grootmoeder Anna Bavelaar opnieuw opgenomen. Het zijn de enig bewaard gebleven filmopnamen van haar. In 1979 begon ik mijn geluidsarchief. In 1984 werd een uitgebreid video-interview vastgelegd met grootvader Johannes Bavelaar (1899-1984). In 1986 kwam overgrootmoeder Van den Bos (1899-1992) bij ons op bezoek en ze werd op video-opgenomen. In 1987 filmde ik grootvader Denijs van den Bos. Een uitgebreid interview met hem is er helaas niet. In 1990 interviewde ik wel zijn moeder Geertruida van den Bos-Nievaart. Vervolgens werd voor geluidsband in 1994 een uitgebreid interview met onze moeder Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar vastgelegd. Ze sprak daarin uitvoerig over haar jeugdjaren. In 1993 werd voorts nog onze grootmoeder Jansje van den Bos opgenomen. In 1998 sprak onze vader voor geluidsband over zijn leven. In 2006 werd een laatste interview met opnieuw onze grootmoeder geregistreerd en tevens werd toen onze vader opnieuw opgenomen. In 2008 had ik een vraaggesprek met onze oudtante Rie Laman-Schaft voor geluidsband. Vorige week dinsdag was er dan een interview van ruim een uur met mijn broer Johannes Johnny van den Bos (1971) ter gelegenheid van zijn 40e verjaardag. 1962-2012- 50 jaar historische opnamen en interviews van de familie Van den Bos, een schat aan informatie en gegevens!

Interview Johannes Johnny van den Bos(40)

In een ietwat verlaat video-interview ter gelegenheid van zijn 40e verjaardag heeft Johannes Johnny van den Bos (1971)afgelopen dinsdagmiddag ruim een uur over zijn leven tot nu toe gesproken. Ter sprake kwamen de verhalen die hij had opgevangen van onze ouders over de jaren zestig, de jaren in de Van der Tasstraat, zijn lagere schooltijd, de middelbare school en de jaren zeventig. De herinneringen aan onze grootouders en de eighties met de muziek waarvoor hij zich destijds meer en meer ging interesseren. Vervolgens kwamen de jaren negentig ter sprake met zijn HTS-tijd, de vakanties in Amerika in 1990-1992 en 1996 en in Thailand in 1998. De jaren met onze ouders nog samen. In 2000 maakte Johannes Johnny kennis met Brigitte Vlieland (1968). In het bijzijn van Suus dinsdagmiddag sprak mijn broer uitvoerig over de geboorte van Suus (2003) en Tim(2005) en over hun schooltijd nu. In 2004 waren John en Brigitte op de Antillen. In 2008 en 2009 was John in Maleisie. Brigitte bracht in 2009 een bezoek aan Canada.

De ambachtsschool

Onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) heeft aan het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw op de ambachtsschool gezeten. Op 1 mei 1883 was de school geopend. Het initiatief tot het stichten van de Leidsche Ambachtsschool is uitgegaan van de werkbazenorganisatie 'Bouwkunst en Vriendschap'. In januari 1881 was uit haar leden een commissie benoemd om de statuten en het algemene plan te ontwerpen en om met steun van de burgerij praktische verwezenlijking mogelijk te maken. Zo lezen we in het boekje '100 jaar ambachtsschool' dat ik van mijn grootvader erfde. Op die school deed onze grootvader technische kennis op, de basis voor zijn latere loopbaan bij de PTT. Onze grootvader had een grote technische aanleg, iets wat later terugkomt bij zijn kleinzoon Johannes Johnny van den Bos die ingenieur is en eveneens technisch onderlegd is.

'Ergste is dat ik mijn kleinkinderen niet zie opgroeien'

Vandaag, 15 mei 2011, is het 66 jaar geleden dat onze vader Arie van den Bos(1945-2007) werd geboren. We staan vandaag stil bij zijn leven. Hoe zou hij de huidige ontwikkelingen in de samenleving hebben bekeken? Hoe zou hij de politieke situatie hebben beoordeeld? Onze vader was uiterst kritisch in dat opzicht. Hij stond duidelijk links van het midden. Hij kon wat dat betreft erg fel uit de hoek komen. Toch was hij in december 2007 tamelijk gelaten over zijn naderende einde en afscheid van ons. 'Het is erger voor jullie dan voor mij'-sprak hij meer dan eens. 'Ik stap er gewoon tussenuit.' Laconiek was hij daaronder. Al zal er veel in hem zijn omgegaan die laatste weken. Slapen deed hij slecht die laatste periode toen duidelijk was geworden dat hij ongeneeslijk ziek was.'Het ergste is dat ik mijn kleinkinderen niet zie opgroeien.' Daar was hij zeer beslist over. En dat zeggen we hem na. Dat is het ergste van het zo vroeg afscheid moeten nemen. Geen tijd van leven hebben om de generaties die na ons komen te zien opgroeien. Rust zacht, beste vader!

De jaren zestig-alles wordt anders

Andere tijden besteedt deze maand in een special aandacht aan de jaren '60. Bij de sixties denken we meestal aan provo, de flower power en de Maagdenhuisbezetting. Toch waren die jaren ook nog de jaren van het stoepje vegen en de kerkgang op zondag voor velen. Onze ouders waren geen hippies, al konden ze popmuziek wel waarderen. Mijn moeder luisterde in de tent in Katwijk destijds naar radio Veronica. Shocking Blue schalde door de tent in de zomer van 1969. Tot 1967 hadden we ingewoond bij grootouders Bavelaar in de Trompstraat. Vanaf 1967 woonden we in een klein huisje in de v/d Tasstraat waar inderdaad het straatje nog geveegd en geschrobd werd in die jaren.

Duitsland valt Nederland binnen:10 mei 1940

Vandaag is het 71 jaar geleden dat Duitsland Nederland binnenviel. 'Dat is oefenen', had onze grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft, toen nog Jansje Schaft, gezegd. Ze werd 's nachts wakker van de vliegtuigen.'Een hele laag Messerschmitts', wist ze zich later te herinneren. In de nacht van donderdag 9 op vrijdag 10 mei 1940 viel als een donderslag bij een letterlijk heldere hemel het Duitse leger ons land binnen. Ook onze andere grootmoeder, Anna van den Eijkel, is mogelijk wakker geworden van de vliegtuigen. Zeker zullen ze die ochtend van de 10e mei 1940 het nieuws via de radio hebben vernomen. Daarbij kwam dat niet ver van Rijnsburg, in het nabijgelegen Valkenburg, al direct felle gevechten werden gevoerd. In de Petronella van Saksenstraat had men uit voorzorg zandzakken voor de voorgevel geplaatst.

De jaren tien-op de drempel van de moderne tijd

In de jaren tien van de vorige eeuw, nu 100 jaar geleden, stond Nederland aan de vooravond van de moderne tijd. Een nieuwe tijd brak baan. Andere tijden, het onvolprezen geschiedenisprogramma van de publieke omroep, besteedt op 15 mei a.s., op de geboortedag van onze vader, aandacht aan die jaren tien. Met stomme films en geluidsopnamen uit die jaren. Anders dan andere landen bleef Nederland neutraal tijdens de periode van de Eerste Wereldoorlog. Daarom bleef Nederland ook langer hangen in een sfeer van traditionalisme en conservatisme. Toch waren ook in Nederland eerste kenmerken van een modernere tijd te zien. Denk in de eerste plaats maar eens aan het veranderende straatbeeld in die tijd. Meer verkeer, meer auto's enz. Kijken dus naar de jaren tien, een special van Andere tijden. Het waren de jaren waarin onze grootouders Van den Bos werden geboren: grootvader Denijs van den Bos op 12 maart 1918, grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft op 5 januari 1919. Later in het huidige decennium zal dat 100 jaar geleden zijn.

Bezoek aan landgoed De Olmenhorst

Gistermiddag, dinsdag 3 mei 2011, zijn Brigitte, mevrouw Vlieland, Suus, Tim en ik op landgoed De Olmenhorst geweest in Lisserbroek. Landgoed De Olmenhorst is een familiebedrijf dat al ruim 150 jaar bestaat. Op hun website is te lezen dat de gronden in 1854 werden gekocht, twee jaar na de drooglegging van het Haarlemmermeer, door Stephanus de Clercq (1826-1886). Stephanus was de betovergrootvader van de huidige eigenaar. Op de site van de Olmenhorst is een familiegeschiedenis te downloaden. Om twee uur ongeveer kwamen we gistermiddag aan op het landgoed. We zijn toen naar boomgaard III gelopen. Colette had voor 'de Bossies' een appelboom geadopteerd die in september appels levert voor de pluk. Suus had de boom als eerste gevonden. Daarna zijn we teruggelopen naar een terras waar Brigitte, mevrouw Vlieland en ik thee, koffie en appeltaart met slagroom nuttigden. Erg gezellig! Suus en Tim gingen ondertussen knutselen: een spiegel beschilderen. Nadat Brigitte en ik nog de landgoedwinkel hadden bezocht met biologische producten, gingen we na afgerekend te hebben rond half vijf weer met zijn allen op huis aan. Brigitte maakte nog wat foto's als herinnering aan ons leuke bezoek aan het landgoed. Tim ging nog even in een pipowagen zitten en ook kwamen we weer langs het insectenhotel, een item dat Tim wel kon waarderen. Rond vijf uur waren we weer in Leiden. Terzijde zij nog opgemerkt dat in het laatste gedeelte van de oorlog op de Olmenhorst het hoofdkwartier gevestigd was van de Binnenlandse Strijdkrachten, district Haarlemmermeer. Al met al was het een leuk uitstapje gistermiddag!! Dank Brigitte en mevrouw Vlieland hiervoor!!!

De bevrijding-mei 1945

In mei 1945 werd Nederland bevrijd. Op 15 mei 1945 werd onze vader Arie van den Bos (1945-2007) geboren, een beste vader die altijd klaarstond voor anderen en een hardwerkend man was. Hij werd dus geboren in de bevrijdingsmaand, nu 66 jaar geleden. Op 9 mei 1945 verscheen het volgende nieuwsbericht in de Nieuwe Leidsche Courant:'Europa is van den oorlog verlost. Duitschland heeft volledig gecapituleerd. Het verdrag der capitulatie werd in het hoofdkwartier van generaal Eisenhower geteekend, voor Duitschland door kol-gen. Jodl, de nieuwe chef-staf van het Duitsche leger. Churchill heeft gistermiddag, 3 uur, voor de radio het einde van den oorlog aangekondigd terwijl Koning George gisteravond een radiorede gehouden heeft. Grote hoeveelheden levensmiddelen aanwezig op de Duitsche depots, komen ter beschikking van geheel ons volk. Uit de mijnen worden kolen voor de keukens aangevoerd en er wordt binnenkort 2 millioen liter petroleum verstrekt voor kookdoeleinden.'

Jansje van den Bos-Schaft over de bezettingstijd

In de jaren'90 interviewde ik onze grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft (1919-2007) onder meer over haar belevenissen ten tijde van de bezettingsjaren 1940-1945. Het was in die jaren dat ze haar grootvader Willem Frederik van Welzen verloor. Hij overleed in mei 1942. Ziek lag hij in het Diaconessenhuis aan de Witte Singel. Daar heeft Jansje hem nog kort voor zijn overlijden opgezocht. Zo sprak ze voor de videoband. Uit een krantenbericht is me duidelijk geworden dat onze grootouders op of rond 20 juli 1942 in ondertrouw zijn gegaan. Op 5 augustus 1942 stapten ze in het huwelijksbootje.'Het was mooi weer!', aldus onze grootmoeder.'Ik droeg een zijden jurk.' Na hun huwelijk trokken onze beide grootouders in in een woning aan de Zijloordkade in Leiderdorp, maar daar hebben ze maar een paar maanden gewoond. Ze hadden er een kolenkachel. Niet lang daarna kregen Jansje en Nijs van den Bos hun eerste kind.'s Nachts is Jansje op 9 februari 1943 naar het ziekenhuis gelopen. Het was spertijd dus werd ze aangehouden. Tot twee keer toe. Bij het slachthuis en op het Schuttersveld.'Ausweis!', werd haar bevolen. Dochter Trudy werd geboren. Kort voor de bevrijding was Jansje aanwezig op de begrafenis van een buurjongen die door de Duitsers was neergeschoten. Het was Gerrit Verlind die op de Haarlemmerstraat een zak aardappelen had willen meenemen. Dit verhaal heeft onze grootmoeder nog jaren na de oorlog verteld. Telkens ontroerde het haar. Zoveel terreur van de Duitsers, ze kon het niet bevatten en het maakte haar telkens boos en verdrietig.

Brigitte van den Bos-Vlieland 43 jaar!

Vandaag viert Brigitte van den Bos haar 43e verjaardag. Gedurende de afgelopen 11 jaar heb ik Brigitte leren kennen als een lieve en behulpzame schoonzus. We feliciteren haar van harte met haar verjaardag en wensen haar alle geluk, gezondheid en voorspoed voor de toekomst!!! Ook John, Silvana, Suus en Tim en de rest van de familie van harte gelukgewenst met dit heuglijke feit!!!

De jaren 1760

Over het leven van onze voorouders in de jaren 1760 weten we meer dan over hun leven in de jaren 1750. Toch kunnen we voor deze jaren evenmin over rijk stromend bronnenmateriaal beschikken In 1760 deed zich een crisis voor in de financiele wereld. De in 1700 geboren Jan van den Bos zou voor 1766 zijn overleden. Lena v/d Burg, de vrouw van de in 1700 geboren Jan, zou voor 1766 met Johannes Brouwer zijn hertrouwd. In maart 1766 traden de in 1744 geboren Jan en Adriaantje v/d Velden in het huwelijk. In juli 1767 ziet dochter Lena van den Bos het levenslicht. In 1770 wordt zoon Jan van den Bos geboren, schakel in onze stamboom en rechtstreekse voorvader van Suus en Tim.

De jaren 1750

Vandaag keren we terug naar de jaren 1750 en onze familie. Over hoe het onze voorouders in juist deze jaren is vergaan, is ons niet bijster veel overgeleverd. Over de leefomstandigheden en het leven van de familie Van den Bos in deze jaren weten we niet veel. Jan van den Bos vierde in september 1759 zijn 15e verjaardag en zijn vader Jan (geb. 1700)zou inmiddels zijn overleden. De aardappel wint na 1740/1750 terrein als volksvoedsel, juist omdat graan alsmaar duurder werd door met name een aantal misoogsten. Het ligt voor de hand aan te nemen dat ook voorouders Van den Bos meer en meer ertoe overgingen aardappels te eten in deze jaren.

Susanna Dieuwertje van den Bos 8 jaar

Vandaag, 8 april 2011, viert Susanna Dieuwertje van den Bos haar 8e verjaardag. Ze kwam ter wereld op 8 april 2003. We wensen Suus een heel fijne verjaardag, geluk en gezondheid voor de toekomst en voor haar nieuwe levensjaar!! Suus viert haar verjaardag vandaag in kleine huiselijke kring. Ze mag bepalen wat er gegeten wordt vandaag. Volgens vader John kiest ze voor pizza en patat. Wat zullen we smullen! Dag Suus, fijne dag!!!

Johannes Johnny van den Bos 40 jaar!

Vandaag, 1 april 2011, is een historische dag. Het is de dag waarop Johannes Johnny van den Bos zijn 40e verjaardag viert. Daarmee bereikt hij een mijlpaal in zijn leven. Een leven dat bestaat uit hoogte- en dieptepunten. Dieptepunten waren het afscheid van onze ouders op 27 november 1997(Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar) en 21 december 2007(Arie van den Bos). Helaas beleven zij deze dag dan ook niet meer. Maar er zijn ook vele hoogtepunten in het leven van Johannes Johnny: het behalen van zijn ingenieurstitel, de mooie reizen door Europa, Amerika en Azie, de kennismaking en het huwelijk met Brigitte Vlieland, de geboorten van Suus en Tim en niet te vergeten het stichten van een eigen computerbedrijf en het betrekken van de mooie nieuwe eigen woning. We feliciteren John met zijn verjaardag, wensen hem alle geluk en gezondheid voor de toekomst en ook Brigitte en de rest van de familie van harte gefeliciteerd!!!

Tim Daniel Johannes van den Bos 6 jaar

Vandaag, 27 maart 20011, viert Tim Daniel Johannes van den Bos, jongste telg van onze familie, zijn alweer 6e verjaardag. Hij viert dat vandaag in kleine huiselijke kring. Later zal hij zijn verjaardag nog officieel groter vieren met de rest van de familie. We feliciteren onze Tim van harte met zijn verjaardag en wensen hem heel veel goeds en geluk voor de toekomst! Van harte gefeliciteerd Tim met je verjaardag! Dat je maar een grote jongen mag worden!

De jaren 1740

Vandaag staan we stil bij de jaren 1740. Hoe was het om in die jaren te leven voor onze voorouders? De zomer van 1740 was slecht te noemen. De prijzen stegen en er waren misoogsten, nog verergerd door de Oostenrijkse Successie-oorlog die in hetzelfde jaar begon. Deze oorlog duurde tot 1748. Ontevreden inwoners van Rotterdam plunderen in 1740 een grutterswinkel.Op 31 mei 1740 overleed Frederik Willem I van Pruisen. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Frederik II 'de Grote'. In 1742 beviel Lena van den Bos van een dochter Grietje. In 1744 werd Jan van den Bos geboren, onze voorvader. Hij werd op 6 september 1744 gedoopt. In 1748 waren de in 1739 geboren Adrianus en de in 1742 geboren Grietje al niet meer in leven. Op 23 maart 1743 ging Haendels 'Messiah' in Covent Garden in Londen in premiere. Op 4 mei 1747 wordt Willem IV door de Staten-Generaal benoemd tot opperbevelhebber van leger en vloot. Op 8 maart 1748 wordt de latere stadhouder Willem V geboren.

De jaren 1730

Hoe verliepen de jaren 1730? Het was de tijd van het tweede stadhouderloze tijdperk dat in 1702 begon na de dood van koning-stadhouder Willem III. De regentenaristocratie was geslotener dan ooit. Het was moeilijk om van buitenaf tot haar toe te treden. Jan van den Bos gaat op 17 november 1730 in ondertrouw met Susanna Teijn, naamgenoot van Suus. Broer Steven van den Bos is als getuige bij de ondertrouw aanwezig. Ze trekken in een woning aan de Looijerstraat. Er wordt opnieuw een aantal kinderen geboren: Judith, gedoopt op 29 mei 1731, Santje, gedoopt op 25 februari 1733 en Jan, gedoopt op 26 juni 1737. Susanna Teijn komt rond 1737/1738 te overlijden.

De jaren 1720

Vandaag keren we terug naar de jaren 1720; Hoe ervoeren onze voorouders die jaren, wat gebeurde er binnen onze familie? In 1720 was er een beurskrach. Er heerste speculatiekoorts. In april 1724 gaat onze voorvader Jan van den Bos in ondertrouw met Sara van der Starre. Jacobus van den Bos was toen al geboren uit het eerste huwelijk van Jan: hij werd gedoopt op 17 mei 1723. Op 2 februari 1725 werd een tweede Jacobus gedoopt. Vervolgens werd dochter Sara van den Bos gedoopt op 26 oktober 1727. Het is in diezelfde maand dat Rusland en China overeenstemming over grenscorrecties langs de rivier de Amoer bereiken. Op 8 februari 1725 sterft tsaar Peter de Grote van Rusland. Hij wordt opgevolgd door zijn vrouw Catharina de Grote. Op 15 april 1729 wordt de Matthaeus Passion van Bach voor het eerst uitgevoerd.

De jaren 1710

Wat gebeurde er met onze voorouders in de jaren 1710? Vandaag neem ik u mee terug naar die jaren. Gezien de vanaf 1713 veelvuldig optredende vee- en runderpest stegen de prijzen voor boter en kaas in de navolgende jaren. De belastingen en accijnzen zullen tamelijk hoog geweest zijn. Het is rond 1718/1719 dat de in 1700 geboren Jan van den Bos kennis maakte met een zekere Anna Thijsse. Jan moet toen al werkzaam zijn geweest als lakenwerker. Ze gaan inderdaad op 28 oktober 1719 in ondertrouw. Uit dit huwelijk wordt een zoon Jacobus van den Bos geboren, gedoopt op 17 mei 1723.

De 18e eeuw

De komende periode zal ik u meer uitgebreid informeren over de 18e eeuwse wederwaardigheden van de familie Van den Bos. Vandaag neem ik u mee terug naar het begin van de 18e eeuw. De 18e eeuw begon goed voor onze familie. In 1700 werd Jan van den Bos geboren. Toch waren de leefomstandigheden slecht voor de jonge Jan. De klimatologische omstandigheden waren slecht aan het begin van de jaren 1700; De winters van 1708 en 1709 waren uiterst streng en zo verdrievoudigden de roggeprijzen. In 1709 is er een voedseloproer in Leiden. Vanaf 1713 trad vee- en runderpest op. Prijzen voor boter en kaas stegen navenant in deze periode. Het jaar 1700 kent overigens ook al hoge prijzen. Er zijn massale rellen in Leiden en de wevers gaan in staking tegen de slechte omstandigheden. In het land vinden anti-oligarchische uitbarstingen plaats, de 'plooierijen' in het eerste decennium van de 18e eeuw. Op 12 mei 1706 is er een zonsverduistering, evenals op 14 september 1708.

Het dagboek van Suus en Tim

Besteed ik vaak aandacht aan het verleden van de familie Van den Bos, het is goed af en toe ook stil te staan bij het heden en het leven van de jongste telgen van onze familie: Susanna Dieuwertje(2003) en Tim Daniel Johannes van den Bos(2005). Sinds kort is hun vroegste leven in boekvorm verschenen. Vanaf de geboorte van Suus tot aan de afgelopen verhuizing, alles overzichtelijk gerangschikt in de vorm van een dagboek. Een document voor het leven. Ook de geschiedenis van onze familie, zoals ik die zelf heb beschreven, zal binnenkort in gedrukte vorm verschijnen, maar daarover is al eerder bericht. Mijn vader zei altijd: 'Wie schrijft die blijft'- en laten we daar dan maar op hopen.

Blogboek

Vandaag is op Feedfabrik.com het eerste exemplaar van Danny's weblog 'De geschiedenis van de familie Van den Bos' besteld. Hiermee is het digitale naslagwerk binnenkort ook in gedrukte versie ter hand te nemen. Een link naar de boekversie vindt u HIER door te kiezen voor Blogboek Geschiedenis.

Denijs van den Bos(1918-1988): een sportief man

Onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) was een sportief man. Hij deed aan sport en kon heel erg goed zwemmen. Hij zat in het poloteam van zwembad 'De Zijl'. Van mijn tante Trudy hoorde ik laatst dat hij in de jaren '50 in de Nieuwe Vaart in Leiden aan wedstrijdzwemmen heeft meegedaan. Het was estafette-zwemmen. Hij moest telkens een stokje doorgeven. Zijn vrouw Jansje van den Bos,de familie Hensing(buren) en onze vader en Trudy stonden hem aan de kant aan te moedigen.

Oma Jansje van den Bos over de jaren '20 en '30 in maart 1993

Graag kom ik nog even terug op de video-opname van onze grootmoeder Jansje van den Bos uit maart 1993. Ze sprak toen ook uitgebreid over haar jeugdjaren in de jaren twintig en dertig. Rond 1926 kreeg ze voor Sinterklaas onder meer een parapluutje. Dit zat verpakt in een surprise. Het Sinterklaasfeest werd zoals ieder jaar gevierd bij haar grootmoeder Schaft. Oma Jansje zat toen al op school naar we mogen aannemen. Er was een bovenschool en een benedenschool. Beide scholen hadden aan de Maresingel een aparte hoofdonderwijzer. Oma Jansje zat op de benedenschool. Ze heeft er gedurende de tweede helft van de jaren twintig op gezeten. Rond 1931 vierden haar ouders hun 12 en een half-jarig huwelijksfeest aan de Lammermarkt of Beestenmarkt. Als cadeau kregen ze een waterstel van de familie. Er werd voor de muzikale omlijsting een harmonicaspeler gehuurd- f 2,50 voor de gehele avond. Jansje's moeder vond dat toen een hoop geld. Op 1 november 1934 kwam oma Jansje bij prof. Keesom in de huishouding te werken. Op een 6-pitsstel moest ze dan wel 40 eieren klaarmaken. Ze hielden er erg van roerei.

De geboorte van vader Arie op 15 mei 1945

Het was vlak na de bevrijding van ons land dat vader Arie van den Bos (1945-2007) op 15 mei 1945 werd geboren. Op 25 maart 1993 sprak onze grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft(1919-2007) voor video over deze gebeurtenis. Ze woonde in 1945 bij haar ouders in de Leidse Bronkhorststraat. Lopend ging ze naar het ziekenhuis. 'Er was geen vervoer'-wist ze zich te herinneren.''s Middags ben ik naar de Hooigracht gelopen'-zo sprak ze op die middag in maart 1993. Ze was onder behandeling bij dr. Van Leeuwen. Rond vijf uur 's middags zou onze vader toen zijn geboren. Moeder en zoon bleven daarna nog een week in het ziekenhuis. Vanwege de bevrijding en het aangevoerde voedsel vanuit het buitenland, was de sfeer goed in het ziekenhuis.'Ik kreeg Engelse biscuit-van die kaken'-aldus onze oma over de bevrijdingsmaand van 1945-de maand waarin haar zoon Arie werd geboren.

Denijs van den Bos (1918-1988)-nieuwe feiten uit de kranten

Over het leven van onze zo dierbare grootvader Denijs van den Bos(1918-1988) is onlangs uit krantenarchieven nieuwe informatie boven water gekomen. Zo stond op 17 augustus 1933 in de krant dat hij diploma had gezwommen in De Zijl. Hij was geslaagd hiervoor. Op 2 september 1936 was een bericht in de krant te lezen dat hij aan boegsprietlopen had gedaan. Of was dit een andere Van den Bos? Later in de jaren dertig- om preciezer te zijn: helemaal aan het eind van de jaren dertig- namelijk op 27 juni 1939 stond in de krant te lezen dat hij geslaagd was voor het toelatingsexamen voor MSG-4e klasse. En dan begint de bezettingstijd- ook voor onze grootvader Denijs van den Bos(1918-1988). Op 29 maart 1941 lezen we dat hij als instrumentmaker in aanmerking komt voor een diploma van de 2-jarige cursus van de ambachtsschool. Allemaal nieuwe feiten over het leven van onze grootvader. In december 1942 trekt hij samen met zijn echtgenote Jansje van den Bos-Schaft (1919-2007) in bij zijn schoonouders in de Bronkhorststraat. Op 7 december 1942 verschijnt dat bericht in de krant. Hij is dan werkzaam als bankwerker. Iets wat ik tot voor kort ook niet wist. Op 29 juni 1949 lezen we dan tenslotte dat hij geslaagd is voor het eindexamen elektrotechniek. Hij had daartoe opnieuw een avondcursus bij MSG gevolgd.

Denijs van den Bos (1859-1913)

Vaak is uit krantenarchieven meer te halen over het leven van onze voorouders. Ze vormen een aanvulling op bestaande informatie. Op de website van het Leids archief vond ik informatie uit het Leidsch Dagblad uit april 1913. Op 2 april 1913 had onze betovergrootvader Denijs van den Bos (1859-1913) een advertentie laten zetten waarin hij zijn zaakje ter overneming aanbood. De advertentie luidde als volgt:' Ter overneming aangeboden een zaakje dat door een vrouw kan worden waargenomen bij D. v.d. Bos Levendaal 27.' Denijs was toen al ziek, hij had een langdurig ziekbed in 1913. Op 30 september van dat jaar kwam hij uiteindelijk te overlijden. Hij wilde de zaken zo goed mogelijk achterlaten, zo moeten we zijn gedrag verklaren.

Opname Rie Laman-Schaft (1922-2009)boven water

Een opname met onze oud-tante Rie Laman-Schaft (1922-2009) van 9 juni 2008 is terecht. Op die dag namelijk bezochten Trudy van den Bos en ik de zuster van grootmoeder Jansje Schaft. De opname was al enige tijd zoek maar door naarstig speurwerk van John is de opname nu boven water gekomen. Onze oud-tante spreekt in de opname uitgebreid over haar grootouders van zowel vaders- als moederskant: de families Van Welzen en Schaft. Zo stond zij stil bij hun overlijden in respectievelijk 1932, 1942, 1954 en 1970. Opoe Schaft overleed in 1932, Willem-Frederik van Welzen ging heen in 1942 aan de gevolgen van leverkanker, Pieter Schaft overleed in 1954 en Maria van Welzen-Rietkerken overleed in 1970 op 99-jarige leeftijd. Zij was een heel goedige vrouw, aldus onze tante Rie op die juni-middag in 2008.

Jansje van den Bos-Schaft 92

Vandaag, 5 januari 2011, is het 92 jaar geleden dat onze grootmoeder Jansje van den Bos-Schaft werd geboren. Ze kwam ter wereld aan de Vollersgracht op 5 januari 1919, direct na het einde van de Eerste Wereldoorlog. We hebben heel fijne herinneringen aan haar. Oma Jansje groeide op in de twintiger en dertiger jaren, een alleszins moeilijke tijd. Haar leven werd in later jaren heel sterk bepaald door juist wat ze in de crisisjaren had beleefd, zowel politiek als economisch. In de jaren veertig huwde ze en stichtte ze samen met haar dierbare man Denijs van den Bos een gezin. De jaren vijftig waren de huiselijke jaren. Het waren de jaren van de wederopbouw in Nederland. In de jaren zestig en zeventig werd ze vier keer grootmoeder. De rol van grootmoeder was haar op het lijf geschreven. Uiteindelijk werd ze in maart 1988 weduwe. In de jaren 00 van de 21 eeuw werd ze bovendien overgrootmoeder van Suus en Tim. Jammer dat ze het overgrootmoederschap van Lev niet meer heeft kunnen meemaken. Moge zij in vrede rusten!

Gelukkig nieuwjaar!

Graag maak ik van de gelegenheid gebruik u allen een heel gelukkig nieuwjaar te wensen met geluk, voorspoed en gezondheid voor 2011! Ook dit jaar zal ik verder schrijven aan onze familiegeschiedenis. Daarbij zal ik de volgende periodisering hanteren: de jaren 1200-1600-daarover is het minst bekend. Ik zal me daar tevreden moeten stellen met meer algemene historische informatie. De familie kwam uit Douchy in Henegouwen, maar leefde de familie daar ook al in bijvoorbeeld het jaar 1300? Dan de jaren 1600-1800, daarover is al meer bekend. Jammer is alleen dat we uit deze jaren geen egodocumenten bezitten die het leven van onze voorouders nader kunnen inkleuren. En dan als laatste de jaren 1800-heden. Uit deze periode is het meest bekend. Uit de 20e eeuw hebben we onder meer ook de beschikking over materiaal uit interviews en gesproken materiaal. Graag hou ik u de komende periode op de hoogte.