Het ontstaan van Leiden (vervolg)

In de brief van Floris V worden verschillende privileges genoemd, ten eerste werd de belasting verplicht.Alleen een belasting, om de twee jaar opgebracht, was nog verplicht. Dit voorrecht is zeer van belang geweest bij het ontstaan van Leiden. Zo kwamen er meer privileges die de vrijheid van de burgers vergrootten. Er stonden nog meer wetten, plichten en rechten in de brief; er waren regels om in tijd van oorlog manschappen te onderhouden. Ook waren er bepalingen die van de aard van de toenmalige maatschappij, van de ruwheid van de zeden, getuigenis afleggen. Elkaar aan de haren trekken, elkaar met de knots te lijf gaan, werden tegengegaan door het opleggen van boetes etc. Er waren regelingen voor huisvredebreuk, het belasteren van een ander en roof, moord en diefstal. Bij veroordelingen door de acht schepenen die de stad Leiden kende, moest er voldoende bewijs zijn. Men werd niet zo maar veroordeeld. Bij ernstige misdrijven werd de doodstraf opgelegd, indien twee schepenen daarvan het bewijs leverden of de schuldige op heterdaad werd betrapt. Als een van de schepenen een nietsnut voor de stad bleek te zijn, werd hij vervangen. Verder moest iedereen de regels in acht nemen die de acht schepenen en de schout tot nut en voordeel van de stad besloten en vastgesteld hadden. Aan de hand van deze bepalingen konden de onderdanen die zich rustig gedroegen in redelijke vrijheid en vrede leven.

De Romantiek (1789-1837)

De periode tussen het uitbreken van de Franse revolutie in 1789 en het aantreden van de Britse koningin Victoria in 1837 noemen we de periode van de Romantiek. Het was de tijd van de grote Britse dichters Keats, Byron en Shelley. Hoe beleefde de familie Van den Bos deze periode? De in 1770 geboren Jan van den Bos huwde in 1797 met Maria Taverne en in 1814 werd Jan van den Bos, hun zoon geboren. Wat dachten deze voorouders? Hoe zag hun dagelijkse leven eruit? Waren ze in staat kennis te nemen van de nationale en internationale gebeurtenissen? Wisten ze van het bestaan van bijvoorbeeld deze Engelse dichters? Het ligt niet voor de hand aan te nemen dat ze kranten lazen. Vaak waren ze nog analfabeet in deze periode. Percy Shelley (1792-1822) en John Keats (1795-1821) stierven beiden in Italie. John Keats stierf aan tuberculose en bracht in 1820-1821 de laatste maanden van zijn leven met zijn vriend Joseph Severn door in het Casina Rossa (het rode huisje), vlakbij de Spaanse trappen in Rome. Daar bevindt zich nu het Keats-Shelley Memorial House. Op 30 september 1820 vertrok Keats met Severn naar Napels en op 15 november van dat jaar kwamen ze in Rome aan. Keats ligt op de protestantse begraafplaats in Rome begraven. Percy Shelley is verdronken aan de kust bij Viareggio. Samen met Edward Williams. Lord Byron (1788-1824) overleed in Missolonghi. Hij nam in het laatste gedeelte van zijn leven deel aan de Griekse vrijheidsstrijd.

Film- en geluidsopnamen van de familie Van den Bos

Van de familie Van den Bos bestaan uit de eerste helft van de twintigste eeuw voor zover ik weet geen film- en geluidsopnamen. Voor zover ik heb kunnen nagaan is het oudste filmfragment van Geertruida van den Bos(1899-1992) en Denijs van den Bos (1896-1966) uit 1962. Uit hetzelfde jaar is een filmpje bewaard gebleven van onze vader Arie( 1945-2007) op zijn Puch. Verder is er een film uit 1967 bewaard van het 25-jarig huwelijksfeest van onze grootouders Jansje van den Bos-Schaft (1919-2007) en Denijs van den Bos(1918-1988). Maar een groter aantal filmpjes is sinds het begin van de jaren zeventig bewaard, toen onze grootvader met zijn filmhobby begon en onder meer zijn nog zeer jonge kleinkinderen op film begon vast te leggen. Die opnamen dateren uit het begin van de jaren '70. Voor wat betreft de geluidsopnamen is een aantal gesprekken met onder meer onze grootmoeder Jansje van den Bos vastgelegd, met name sinds de jaren tachtig. In 2006 werd nog een videogesprek met haar over haar leven opgenomen. Ook met Arie van den Bos, haar zoon en onze vader, is in 2006 een gesprek voor video vastgelegd. Ook van Lena Dieuwertje van den Bos-Bavelaar zijn film/video- en geluidsopnamen bewaard. Suus en Tim zijn vanaf hun geboorte in resp.2003 en 2005 veelvuldig zowel op foto als video vastgelegd. Wie meer weet over filmmateriaal van de familie Van den Bos uit de periode voor 1960 kan dit melden.

Het Rampjaar 1672: de Republiek radeloos, redeloos, reddeloos

Het radioprogramma 'OVT' van de VPRO besteedt de komende weken op zondagochtend aandacht aan het Rampjaar 1672, toen de Republiek door Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen werd aangevallen. Jacobus Bordoduijck, onze voorouder, werd 14 jaar in het rampjaar 1672. Hij woonde destijds in Leiden bij zijn vader Pierre Bordoduijck en zijn stiefmoeder Rebecca Buque met wie zijn vader in 1667 hertrouwd was. Jacob moet ongeveer 8 jaar oud geweest zijn toen zijn moeder Elisabeth Hannotteel overleed. De internationale spanningen waren begin 1672 al toegenomen. Februari 1672 bracht veel regen en de weilanden stonden onder water. Er was vrees voor een oorlog met Engeland en Frankrijk. Daarover viel in de 'couranten' te lezen. Door de oorlog met Frankrijk en Engeland werd de Republiek naar de rand van de afgrond gedreven en de oorlog bracht zowel het beste als het slechtste in de mensen naar boven. Het Staatse leger bestond uit niet meer dan 40.000 man. Op 1 juni viel Frankrijk aan. Prins Willem III was kapitein-generaal van het Staatse leger. Men dacht dat de zes forten langs de Rijn en het fort Maastricht het wel even zouden houden, maar binnen een week had het Franse leger de forten veroverd. Daarna kwam de Ijssellinie onder vuur. Raadspensionaris Jan de Witt was wanhopig en zei dat er nu geen ander middel meer was dan met de vijand te 'tracteren' (onderhandelen). Hij vreesde dat het hart van de staat zou worden bereikt door de Fransen. Het legertje van de prins(22000 man) liep gevaar klem te worden gezet en men moest zich dus terugtrekken. Op 13 juni 1672 trokken de Fransen de Rijn over.

Reisden onze voorouders?

Vaak heb ik me wel eens de vraag gesteld of onze voorouders in het verleden al verre reizen hebben gemaakt? Reisde de familie Bordoduijck? In ieder geval wel binnen de Republiek. Want ze zijn per slot van rekening ook vanuit Henegouwen naar Leiden gemigreerd. Maar zijn ze op andere continenten geweest? In Indie, in Afrika of in het tot de verbeelding sprekende Amerika? Het lijkt niet logisch deze vraag bevestigend te beantwoorden. Wel zijn andere voorouders van ons daar geweest. Jan van den Eijkel is in het begin van de 18e eeuw in Indie geweest via Kaap de Goede Hoop. Hij was matroos op een VOC-schip. De vader van Elizabeth Schaft-Van Welzen, Willem Frederik van Welzen (1865-1942) is in de jaren 1884-1886 ongeveer via de marine in Nederlands-Indie geweest en ook weten we dat Koos van den Bos aan het eind van de jaren veertig van de twintigste eeuw als korporaal op Bali is geweest. Er waren dus zeker voorouders die buiten hun eigen kleine beperkte leefomgeving kwamen en andere werelddelen hebben gezien en bezocht. Maar de grote toeristische trek naar andere continenten kwam voor de meeste Nederlanders pas sinds de afgelopen dertig jaar goed op gang. Het is leuk in dit verband de reis van Darwin met het schip 'de Beagle' uit de jaren 1831-1836 in herinnering te brengen. Die reis wordt binnenkort opnieuw gemaakt. De reiziger Redmond o'Hanlon die we ongetwijfeld allemaal nog kennen van zijn optreden bij Adriaan van Dis in de jaren tachtig en van zijn contact met de helaas veel te jong overleden Boudewijn Buch , zal een deel van de route waarschijnlijk meevaren. O' Hanlon is een wetenschapper en 'ontdekkingsreiziger' die in Oxford gepromoveerd is op Darwin. Hij heeft in het verleden reizen gemaakt naar donker Afrika en Zuid-Amerika. De boeken die hij daarover heeft geschreven zijn fascinerende reisliteratuur. Heel interessant boeken van zijn hand zijn onder meer:' Naar het hart van Borneo' en 'Tussen Orinoco en Amazone'. O'Hanlon reist de laatste tijd wat minder en heeft zich in zijn Engelse cottage teruggetrokken met zijn reisherinneringen. Hij is sinds kort weer een beetje hersteld van een depressie.