Woonadressen van de familie Bordoduke in de 17e eeuw

Afgelopen week kwam ik er bij toeval achter waar de eerst bekende telgen van de familie Bordoduijck (Van den Bos) in de eerste Leidse jaren hebben gewoond. Na zijn huwelijk met Elisabeth Hannotteel in mei 1656 ging Pierre Bordoduke wonen aan de Middelweg. Daar moeten ook Marie, Jacob, Elisabeth, Jan en Pierre geboren zijn. In december 1667 huwde Pierre voor de tweede keer, nu met Rebecca Buck. Ze gingen toen wonen aan de Leidse Raamsteeg. Het is dus niet zo zeker of de familie in de Walenwijk heeft gewoond na hun aankomst in Leiden halverwege de 17e eeuw. Daar woonden veel Waalse immigranten samen.

De bezettingstijd (vervolg)

Vandaag laten we onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) weer postuum aan het woord over de bezettingsperiode. Hij ging verder:' Inmiddels werden steeds de rantsoenen minder en ook kwam er een schaarste aan goederen, waardoor de tegenstand van de overigens wel lijdzame bevolking steeds groter werd, waardoor groepen ontstonden van verzet. Deze groepen werden door de bezetters achtervolgd. Zo was ongeveer de stemming aan het einde van 1942 (de tijd waarin grootouders Van den Bos pas gehuwd waren). De gemiddelde weermachtssoldaten gedroegen zich in cafe, bioscopen en op straat over het algemeen correct, alleen werden zij niet geaccepteerd door het overgrote deel van de bevolking. Daarnaast waren er arrogante SS-ers, groene politie die helemaal geen goed deden in de ogen van de burgers.'

De crisis

Inmiddels is duidelijk geworden dat de economische wereldcrisis zich heeft verdiept. De crisis is vele malen ernstiger dan iedereen wel denkt en een nieuwe periode van groei en bloei zal mogelijk nog wel 10 jaar of langer op zich laten wachten. De kloof tussen arm en rijk wordt groter, de ongelijkheid neemt toe. En zo dreigt er een tweedeling in de samenleving te ontstaan.Mensen keren zich tegen de zelfverrijking van de bankiers in een nieuwe beweging: Occupy Wall Street. Anders dan in de jaren '30 van de vorige eeuw zijn de rijken van nu sterker uit de crisis gekomen. De VS heeft nu 14 miljoen werklozen, 46 miljoen Amerikanen leven onder de armoedegrens, 7 miljoen gezinnen hebben hun huis verloren en 11 miljoen huishoudens hebben een huis waarvan de waarde inmiddels lager is dan de hypotheekschuld. In Amerika en in de hele wereld lieten mensen gisteren hun onbehagen merken door te demonstreren tegen de financiele en politieke elite. De regeringsleiders, de politici weten veelal ook geen antwoord op de crisis. Vaak lopen zij achter de feiten aan. En vaak zijn ze gewoon onmachtig om op te treden. Er zou meer macht naar de EU en het IMF moeten. Daar moeten meer bevoegdheden naar toe. Maar de populistische partijen, waaronder de PVV, zijn juist tegen het geven van meer bevoegdheden aan de Europese instellingen. De crisis is dus nog lang niet ten einde.

Periodisering

Ieder leven bestaat uit verschillende fasen. We kennen de jeugdjaren, de middelbare leeftijd en de ouderdom. Niet ieder leven duurt even lang. Sommige mensen sterven jong of zijn met 50 al oud, anderen bereiken de respectabele leeftijd van 80 of 90 jaar. Levens kunnen we indelen in fasen en daar hoort een periodisering bij. Voor wat onze familie betreft kunnen we heel misschien een indeling maken in de jaren 1910-1939, 1944-1963/1967, 1971-1998 en 2000-heden. De jaren 1910-1939 vormen de jaren waarin de jeugd van onze grootouders Van den Bos viel, de jaren 1944-1967 vormen de jaren van de jeugd van onze beide ouders, de jaren 1971-1998 waren de jeugdjaren van John en tevens onze jaren als gezin in de Carneoolstraat. Het waren de jaren waarin we er als gezin op uittrokken naar het buitenland in de zomer, een gelukkige tijd voor ons allen. Aan die periode kwam een eind door het overlijden van onze lieve moeder op 27 november 1997. Het betekende tevens het eind van onze jeugd. De verschillende fasen uit ons aller leven zijn niet allemaal even uitgebreid en veelomvattend gedocumenteerd. Zo is er uit de jaren 1910-1939 en 1944-1967 vrijwel niets op film vastgelegd. Wel is er een filmpje uit 1962 van onze overgrootouders Van den Bos. Vanaf 1967 is meer uitgebreid het een en ander op film vastgelegd. De jaren 1971-1998 zijn ook goed gedocumenteerd. Na 2000 stichtten John en Brigitte een gezin, die periode, waar we nu middenin zitten, is ook uitstekend gedocumenteerd.

De familie Van den Bos en de politiek

Onze familie is altijd sterk politiek betrokken geweest. Overgrootouders Van den Bos stemden CHU en zowel onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) als onze vader Arie van den Bos (1945-2007) waren sociaal-democraten in hart en nieren. In de jaren '50 werd steevast op Drees gestemd in huize Van den Bos. Belangstelling voor politiek en geschiedenis werd mij met de paplepel ingegeven en ik herinner me uit de jaren '70 en '80 dat op zaterdag altijd door mijn vader op zaterdag op het VARA radioprogramma 'In de rooie Haan' werd afgestemd. Grootouders Van den Bos hebben ooit een uitzending bijgewoond in de jaren '80, Wiegel was toen te gast in het programma. Het was in dezelfde tijd dat met verjaardagen het politieke debat bij ons thuis niet werd geschuwd. Vaak kon je de mensen dan indelen in een links en een rechts kamp, het ging er dan vaak fel aan toe tijdens die discussies. Ik moet dezer dagen weer vaak terugdenken aan mijn vader en zijn politieke voorkeuren. Al eerder in onze familiegeschiedenis kwamen leden van onze familie in contact met de politiek of politici. Onze grootvader Johannes Bavelaar (1899-1984) is tijdens zijn militaire diensttijd een poosje oppasser geweest bij Kuyper, een zoon van premier Abraham Kuyper, de man die Nederland aan het begin van de 20e eeuw leidde. Daarnaast nog is de vader van onze grootmoeder Anna van den Eijkel (1909-1979), Nicolaas van den Eijkel (1879-1962), in de jaren dertig ooit op de foto geweest met Willem Drees(1886-1988), de rode wethouder en latere premier van ons land. In het gezin Van den Eijkel werd overigens ARP gestemd, in de jaren dertig dus op Colijn, de sterke man die Nederland in de jaren dertig leidde. In de jaren '60 is mijn vader ooit nog eens naar een debat in de Tweede Kamer geweest over de mijnsluiting meen ik. Daar sprak, het moet in 1965 of 1966 geweest zijn, J.M. den Uyl (1919-1987). Het was in 1986 dat ikzelf een college ontwikkelingsproblematiek heb gevolgd van Jan Pronk die toen al minister was geweest in het kabinet Den Uyl (1973-1977), het meest progressieve kabinet dat Nederland ooit heeft gehad. Ook Nobelprijswinnaar Jan Tinbergen heb ik toen ontmoet. Het was in hetzelfde verkiezingsjaar 1986 dat we een verkiezingsbijeenkomst met Joop den Uyl hebben bijgewoond in Leiden, ik meen in de Hooglandse kerk. In 2006 zag ik Wouter Bos op het Binnenhof, verder in de Tweede Kamer nog Wilders, Rouvoet en vele andere bekende politici van dat moment. John vertelde me dat hij en Brigitte samen met de kinderen pasgeleden Elco Brinkman nog zagen in een etablissement in Leiden. Brinkman was de gedoodverfde opvolger van Lubbers in 1994, maar de verkiezingscampagne die destijds miserabel voor het CDA eindigde, maakte dat niet hij maar Kok premier van ons land werd. In 2004 zagen mijn vader en ik in Scheveningen voor aanvang van de film 'Der Untergang' Joris Voorhoeve nog even. Voorhoeve is niet al te lang geleden overgestapt van de VVD naar D66. Alexander Pechtold hebben John en Brigitte nog in zijn Leidse tijd meer dan eens gezien.

De bezettingstijd (vervolg)

Vandaag laten we onze grootvader Denijs van den Bos (1918-1988) weer postuum aan het woord over de bezettingstijd. In 1980 schreef hij een verslag over zijn bevindingen in deze periode. Hij schreef:' Zijdelings hoorden de mensen over het oppakken van jodenmensen en anderen die naar een concentratiekamp gestuurd werden. Eveneens na de inval in Rusland de mensen die lid waren van de communistische partij. Al deze maatregelen tegen de bevolking hadden tot gevolg dat veel mensen probeerden bij boeren te gaan werken en ook waren er mensen die d.m.v. het verkopen van schaarse artikelen aan de kost kwamen om niet in Duitsland te worden tewerkgesteld.'

Denijs van den Bos (1918-1988) over de bezettingstijd (vervolg)

Vandaag, 1 oktober 2011, laten we onze grootvader Denijs van den Bos weer postuum aan het woord over de bezettingsperiode 1940-1945. Hij vervolgt zijn relaas:' Intussen kwam het gewone leven na de capitulatie weer op gang, d.w.z. ieder ging weer aan het werk, met dit verschil dat iedereen direct of indirect voor de bezetter moest werken. Alle fabrieken kregen orders van de weermacht. Lakenfabrieken maakten uniformgoed, wolfabrieken maakten sokken en andere artikelen, scheepswerven maakten boten enz. enz. Ook kwamen de krijgsgevangen Hollandse soldaten vrij die beloofd hadden niets te ondernemen tegen de bezetters. Ook zij werden ingezet in de arbeidsinzet. Ook werden mensen die geen werk hadden, gekeurd door artsen (meestal lid van de NSB) en gezonden naar Duitsland. Vele mensen in de fabrieken werkten (zover als mogelijk was) minder hard en ook veel mensen probeerden niet voor de keuring te komen. Om toch mensen te krijgen moesten alle grote bedrijven mensen aanwijzen voor werk in Duitsland (in het begin ongehuwden, later gehuwden).'