Nijs moest repatrianten uit Duitsland ontluizen

In de maanden april en mei 1945 heeft Nijs van den Bos(1918-1988) in een Enschedees ontvangstcentrum voor repatrianten uit Duitsland gewerkt.Hij moest deze mensen ontluizen met DDT- poeder.De repatrianten waren ondervoed, hadden vaak schurft en zaten onder de luizen.Nijs was in Enschede gehuisvest in een kosthuis van Van Arke.Daar moet zijn broer Sjaak en zuster Suse hem in april 1945 hebben opgezocht.Ze kregen eten mee in een handkar.Sjaak en Suse werden allervriendelijkst en allerliefst ontvangen door de familie Van Arke,aldus Sjaak in 2004.Trudy had difterie in die tijd en vader Nijs is toen nog een keer overgekomen naar Leiden op de fiets.Dat was toen Sjaak en Suse op de terugweg waren.Tussen Woerden en Bodegraven kwamen ze elkaar weer tegen.Jansje van den Bos in 2006 daarover:'Die is toen speciaal overgekomen,want we waren toen bezet door die moffen.En toen kreeg hij toestemming, want zij waren daar al bevrijd en wij nog niet.Want opa zat bij Van Arke, daar had hij een kosthuis en toen zat hij bij die mensen die ontluisd moesten worden, die kwamen uit Duitsland.Die zaten helemaal onder de luizen en daar werd hij dan voor aangesteld om die mensen te ontluizen.Ja, dat is heel vies.'

De Vrouwekerk

De vrouwekerk nabij de Haarlemmerstraat was de kerk waar de Waalse gemeenschap in Leiden in de 17e eeuw ter kerke ging.De Waalse protestanten, waartoe ook de familie Bordoduijck behoorde,waren vaak strenge en orthodoxe gelovigen.In de Vrouwekerk werd op 3 maart 1658 ook Jacobus Bordoduijck gedoopt,zoon van Pierre Bordedeu en Elisabeth Hannotteel,een van onze stammoeders.Jacob is het tweede kind.Hij heeft al een zusje Marie dat in 1657 geboren is.De Waalse gemeenschap groeide sterk in Leiden aan het einde van de 16e eeuw en het begin van de 17e eeuw.Van 425 in 1584 tot 2700 in 1618 tot liefst 5000 in 1643.Eerst kerkten de Walen nog in het Faliede Begijnhof aan het Rapenburg.Vanaf 1584 vinden zij beschutting in de Vrouwekerk.

Johannes Bavelaar (1899-1984):kapper in oorlogstijd

Toen in mei 1940 de bezettingstijd begon na vijf dagen van oorlog, bleek al snel dat Johannes Bavelaar,kapper aan de Oranjegracht in Leiden,voor onverwachte gebeurtenissen zou komen te staan.Zo gebeurde het op een gegeven moment dat hij bijvoorbeeld gesteld werd voor het feit dat hij onderduikers in zijn kapperszaak moest herbergen tijdens een razzia.Ook is hij een keer aangehouden op weg naar een onderduiker die hij zou gaan knippen aan de Lammenschansweg.Jan Bavelaar daarover:'Ja, ik ging een klant helpen op de Lammenschansweg,die was ondergedoken en die moest ik knippen.Toen was ik op de Hogewoerd en toen vroegen Duitsers aan mij hoe oud ik was.En toen zei ik dat ik boven de veertig was.Boven de veertig was je vrij, dan hoefde je niet mee.'

Betty en Fer 46 jaar getrouwd!

Op vrijdag 20 mei a.s. is het precies 46 jaar geleden dat Betty van den Bos en Frank Maaskant elkaar het ja- woord gaven op het Leidse stadhuis.Het was 20 mei 1976, een donderdag waarop de thermometer 17 graden aanwees en de zon behoorlijk scheen.Ik schreef die dag in mijn dagboek:'Om ongeveer tien over half twee gingen we naar oma Van den Bos in de Kersenstraat, we gingen daar alle corsages op onze kleding vastspelden.Toen het half drie geworden was,gingen we met de trouwauto's naar het stadhuis.'We wensen Betty en Fer nog vele jaren van geluk en voorspoed en bovenal gezondheid! Lang leve het bruidspaar!Hoera, hoera, hoera!

Gezin Van den Bos vertoefde in jaren ‘50 in Katwijk

Was het op 9 mei precies 15 jaar geleden dat onze moeder en oma Jansje Schaft overleed, morgen is de 77e geboortedag van Aad, haar zoon.We kijken terug op de vakanties van het gezin Van den Bos in Katwijk in de jaren'50.In Katwijk, vlakbij het kampeerterrein vond Jansje ook haar laatste rustplaats.Het moet in 1951 geweest zijn dat ze daar voor het eerst kwamen.Aad was ongeveer vijf jaar toen hij ziek werd en telkens bleef overgeven.Hij kwam toen onder behandeling van een kinderarts, een zekere dr. Kuiper.Die had gezegd dat kleine Aadje de buitenlucht in moest vanwege zijn gezondheid.Aad van den Bos daarover in 2005:'Van Duuren had daar ook al een tent staan.Die hadden al een huisje dus dit maakte het wat makkelijker.Maar dat was nog niet de hoofdreden.Een neef van mijn vader ook, Tom de Beer.Die zat daar ook al en die kende hij ook en daar ging hij ook mee om.De reden was puur mijn gezondheid.Die liet me in de steek.Toen heb ik twee jaar bij een kinderarts gelopen.In 1951 hebben we daar nog een tent gehuurd.En toen hebben we daar veertien dagen gezeten om te kijken of het beviel.En toen het jaar erop, in 1952,zijn we met een eigen tent daarnaartoe gegaan.'

Het militaire verleden van Denijs van den Bos (1896-1966)

Voor wat betreft het militaire verleden van Denijs van den Bos(1896-1966) weten we inmiddels niet veel meer dan dat hij mogelijk aan het begin van de Eerste Wereldoorlog eerst nog als veldartillerist in dienst is geweest en dat hij later de overstap maakte naar de Bijzondere Vrijwillige Landstorm.Omdat de Leidse militieregisters van na 1912 door de Stadhuisbrand van 1929 verloren zijn gegaan lopen we vast op de afwezigheid van concrete documentatie en harde gegevens daaromtrent.Precieze data en een staat van dienst van Denijs hebben we nog niet kunnen achterhalen.Bij de huwelijksvoltrekking van Nijs en Geertruida Nievaart op 24 oktober 1917 geeft hij op blikslager te zijn en er staat niets over een functie als militair in de huwelijksakte.Dat beroep van blikslager slaat op zijn werk bij Tieleman en Dros, de conservenfabriek waar hij Geertruida ook heeft leren kennen.Daar moet hij dus al gedurende een groot deel van het jaar 1917 gewerkt hebben.Wat we ook weten is dat hij in militair uniform getrouwd is in oktober 1917, er was dus ook toen nog een militaire connectie.

Dirk Jacobus Bavelaar (1916-1991) miste vier konijnen

Dirk Jacobus Bavelaar, de op 29 februari 1916 geboren broer van kapper Johannes Bavelaar (1899-1984), deed op 26 mei 1944 om negen uur in de ochtend aangifte van diefstal van vier konijnen op het Leidse politiebureau.Dirk hield konijnen bij zijn woning in de Ten Katestraat 15.De diefstal was in de nacht van 25 op 26 mei 1944 gepleegd.Dirk Jacobus was op 17 oktober 1938 getrouwd met een zekere Mien Huijs, kapster in de dameskapsalon van de beide broers Bavelaar.Jan was ook getuige bij de huwelijksvoltrekking.In 1959 was Johannes vijftig jaar kapper en hij gaf toen een interview aan het blad De Vizier.Daarin sprak hij aldus:'Vroeger, voor de oorlog, deed ik er met mijn broer nog een damessalon bij.Maar daar was niet veel in te verdienen.Wassen, knippen en onduleren 75 cent.Permanent een gulden.Nee, daar ben ik maar mee opgehouden.Leuk dat het in de Vizier komt, die lees ik zeker al een jaar of acht.'

Het oorlogszakboekje van Gerrit Woertman (1916-1950)

Het is aardig te vernemen hoe een ieder de 10e mei 1940 op zijn of haar eigen wijze heeft beleefd, schreef ik eerder.Blijkens het oorlogszakboekje van Gerrit Woertman(1916-1950), de vader van Ed, heeft deze ook daadwerkelijk in het Nederlandse leger gediend op die 10e mei 1940.Hij was van de lichting 1936 en werd in het kader van de mobilisatie in maart 1940 opnieuw opgeroepen voor dienst.Hij was facteur bij de veldpostdienst, een soort postbode en als zodanig ook actief in de meidagen van 1940.Hij diende bij het 18e regiment infanterie, 2e compagnie van het 1e bataljon dat onder leiding stond van kapitein Doorn.Gerrit Woertman was op 9 juni 1939 te Geldrop getrouwd met Anna ELisabeth Ooms en werd op 7 juni 1940 met groot verlof gestuurd.

De bevrijding in mei 1945

Het is vandaag bevrijdingsdag.Precies 77 jaar geleden was heel Nederland bevrijd.De bevolking was dolblij dat aan vijf lange en bange jaren van bezetting en onderdrukking een einde was gekomen.Geertruida van den Bos- Nievaart, moeder van Nijs,danste de hokey pokey bij de bevrijding.Haar schoondochter Jansje was hoogzwanger en zou tien dagen later bevallen van een zoon: Aad van den Bos.Zij vierde de bevrijding bij het Zwarte Pad in Leiden met een heleboel buren uit de Bronkhorststraat.Iedereen was blij en bijna iedereen had een rood-wit-blauw vlaggetje.Trudy, toen twee jaar en drie maanden, was er ook bij.Vader Nijs zat nog in het oosten van het land en zou pas eind mei huiswaarts keren.

Gerrit Verlind (1927-1945) werd doodgeschoten door Duitse militair

In de archieven van de Leidse politie uit de jaren 1940-1945 komen we zijn naam tegen: Gerrit Verlind.Een buurjongen van de familie Schaft uit de Bronkhorststraat werd niet lang voor de bevrijding doodgeschoten door een Duitse militair.Het gebeurde allemaal op 20 maart 1945 rond een uur of elf in de ochtend op de Leidse Haarlemmerstraat.Hij had een paar aardappels willen pakken van een vrachtauto of Duitse legerauto.Je kan het niet eens stelen noemen.Het was in de hongerwinter en Gerrit had honger.Hij was nog jong.Hij was pas 17 jaar, geboren op 22 december 1927.Hij was een buurjongen van de familie Schaft.De familie Verlind woonde op het adres Bronkhorststraat 34a, de familie SChaft op nummer 34.Het waren naaste buren.Het lijk van Gerrit werd geborgen in de lijkenkamer.Rechercheur Raven was op de zaak gezet en rapporteerde het voorval rond twaalf uur die middag van de 20e maart 1945.Jansje Schaft sprak er later nog vaak over, zo ook in 1985:'Toen is dat jongetje doodgeschoten.Hij had drie aardappelen.Dat was in de hongerwinter.Erg hoor, je kan het je niet voorstellen.'

Het ANP radionieuws van 10 mei 1940

Toen onze familieleden om 8 uur in de ochtend van 10 mei 1940 de radio aanzetten om naar het oorlogsnieuws te luisteren - en het is zeer waarschijnlijk dat zij dat ook daadwerkelijk hebben gedaan- hoorden zij de stem van ANP nieuwslezer Jan Bakker Niemeijer(1898-1960).Zonder emotie en met vaste stem bracht Bakker de bevolking op de hoogte van de Duitse inval.Hij las de proclamatie van koningin Wilhelmina voor:'Aan mijn volk'.Het was een vlammend protest tegen de schending van onze neutraliteit.In het boek 'Moet je horen' met verhalen en anekdotes uit 100 jaar radio lezen we dat Bakker die nacht van de 10e mei met een taxi van huis was opgehaald en naar het hoofdkwartier van de Radionieuwsdienst aan de Herengracht 576 in Amsterdam was gebracht.