De jaren 1870

Vandaag neem ik u mee terug naar de jaren 1870, 100 jaar voor de geboorte van mijn broer Johannes Johnny van den Bos (1971); Wat gebeurde er in de jaren 1870 in Nederland en in onze familie? Het was de tijd waarin koning Willem III regeerde. Koning Willem III werd ook wel koning Gorilla genoemd. Willem III was geen gemakkelijk persoon, eerder de schrik van zijn omgeving. En wat gebeurde er binnen onze familie in deze jaren? Op 24 mei 1871 huwde de in 1847 geboren Jan van den Bos met Jansje Kloek. Zijn moeder Jannetje Isabella van den Bos-van Heusden is dan nog in leven en is woonachtig aan de Leidse Waardgracht. Vader Jan van den Bos is in 1867 overleden, Jannetje Isabella is weduwe. 1871 is ook het jaar waarin op 10 november Stanley en Livingstone elkaar ontmoeten in Afrika. 'Dr. Livingstone, I presume?' is een befaamd geworden uitspraak. Verder treedt dan in 1874 een recessie in in ons land. Eind jaren 1870 slaat tevens een agrarische crisis toe. Er heerst een schrijnende armoede in ons land en niet uitgesloten moet worden geacht dat ook onze voorouders hiervan te lijden hadden. De winter van 1878-1879 is een strenge. In november 1874 werd de in 1859 geboren Denijs van den Bos 15 jaar. Zijn vader Jan (1814-1867) is dan al zo'n 7 jaar dood.

De jaren 1860

In de 19e eeuw begon men voor het eerst terug te grijpen op het verleden. Voor die tijd werden vaak oude gebouwen afgebroken. De natie-staat kreeg gestalte en daartoe had men een eigen nationale geschiedenis nodig, een vaderlandse geschiedenis. Teruggrijpen op het verleden is ook wat ik in deze bijdragen doe. Veel van wat er in onze familie gebeurd is in het verleden is in de vergetelheid geraakt. Veel van onze overleden familieleden en voorouders namen kennis over hun leven mee in hun graf. Er zijn bijvoorbeeld geen dagboeken bewaard gebleven van onze 19e eeuwse familieleden en voorouders. Zo vervlogen de gebeurtenissen die zich in bijvoorbeeld 1860 hebben afgespeeld als in een windvlaag in de tijd. Lag de in november 1859 geboren Denijs van den Bos in 1860 in een wieg? Hoe speelde hij als kind aan het begin van de jaren 1860 toen hij 3 of 4 jaar oud was? Dat Denijs overleefde mag opmerkelijk heten. De zuigelingensterfte was ongewoon hoog in deze periode. In 1862 werd zusje Elisabeth geboren. Het gezin Van den Bos woonde toen aan de Leidse Middelste Gracht. De kleine Denijs was toen 2 jaar jong. Voor wat betreft het Nederlandse nieuws was 1860 het jaar waarin de Max Havelaar van Multatuli, pseudoniem van Eduard Douwes Dekker verscheen. Het was een aanklacht tegen het koloniale beleid van koning Willem III die van 1849 tot 1890 regeerde. In 1859 werd de slavernij in Nederlands Indie verboden. In 1863 werd de slavernij in de West verboden. Vader Jan van den Bos, in 1814 geboren, komt op 4 februari 1867 te overlijden. Was de cholera hem noodlottig geworden?

De moord op Kennedy-22 november 1963

Van de week een alleraardigst boekje besteld over de periode rond mijn geboorte, nu bijna 47 jaar geleden. Het boekje gaat over de avond in Nederland waarop president Kennedy van de Verenigde Staten werd vermoord, 22 november 1963. Aan die avond ging een doodgewone ochtend vooraf en een doordeweekse middag. In het boekje valt te lezen dat op de radio Corry Brokken en Frank Sinatra zongen, in de bioscoop draaide West Side Story en in gebouw Treslong in Hillegom werd gerepeteerd voor een televisieshow. Volgens de kalender waren de jaren '60 op 22 november 1963 al begonnen, maar het waren nog niet de jaren zestig die zich zo beeldend in symbolen laten samenvallen: Provo, Hoepla, D66, Vietnam en Woodstock.

Kaasfondue Prinses Beatrixschool april 1972

In april 1972 was er een kaasfondue-avond op de Prinses Beatrixschool. Ook onze moeder was daarbij aanwezig. Op 20 april 1972 stond het volgende bericht in de krant:'Het oudercomite van de Prinses Beatrixschool heeft gisteravond lekker gegeten. Op initiatief van de heer Lankhout, hoofd van de school, werd er door het Nederlands zuivelbureau een kaasfondue georganiseerd. Al eerder was het zuivelbureau op school geweest maar toen om aan de kinderen uit te leggen hoe boter en kaas worden gemaakt. Onder het genot van een glas wijn lieten de 72 aanwezige ouders het zich goed smaken.'

De jaren 1850

Opnieuw gaan we terug naar de 19e eeuw, een revolutionaire eeuw met een grote technologische vooruitgang. In de jaren 1850 werden de accijnzen op levensmiddelen afgeschaft. In algemene zin kan men stellen dat de sterfte afnam. In 1850 werd Willem Frederik van den Bos geboren. We kunnen ons voorstellen dat de vreugde in het gezin groot was. Twee jaar later was er opnieuw grote vreugde toen in 1852 Johannes Frederik ter wereld kwam. Thorbecke is dan premier van ons land. Tussen 1849 en 1853 leidt hij een kabinet dat zijn naam draagt. In 1853/1854 steekt de cholera opnieuw de kop op in ons land. Het jaar 1853 kent een somber en guur voorjaar. In 1855 wordt dan Frederik van den Bos geboren. Het is de tijd waarin de Krimoorlog woedt. Ondanks dat er sprake is van een aantal blijde gebeurtenissen in het bestaan van de familie, waaronder de geboorten van de kleine kinderen, is het bestaan toch zwaar in deze tijd. Dat blijkt eens te meer wanneer aan het eind van de jaren 1850 zoon Johannes Franciscus komt te overlijden. Hij sterft op 11 oktober 1859. Maar kort daarop is er weer blijdschap: op 12 november 1859 wordt om half elf 's ochtends Denijs van den Bos geboren.